Żegotki

Stan obecny

Mieszkania. Własność J.S.T.

Historia

Pałac z 2 ćw. XIX w.
Dawna nazwa wsi to Rzegotki. Pod koniec XV w. jej właścicielami była rodzina Żegockich herbu Jastrzębiec. W 1580 r. wieś była w posiadaniu Szymona Żegockiego. Był on poborcą podatkowym w województwie inowrocławskim, który prowadził w tamtym czasie spisy właścicieli do podatku łanowego. Spisy zawierały ilość łanów dworskich, liczbę kmieci, karczm, młynów, itd. On sam posiadał we wsi 3 łany osiadłe, 2 zagrodników i 2 komorników. Drugim właścicielem Żegotek w tym samym czasie był Maciej Żegocki, do którego należał 1 łan osiadły i 3 zagrodników. W 1. połowie XVII w. wieś przeszła częściowo na własność Żychlińskich i Pigłowskich, a na początku XVIII w. Jana i Zofii Markowskich. Na drodze koligacji rodzinnych kolejnym właścicielem został Józef Kościelski, ożeniony z Anną Markowską. Dalej majętność trzymana była w dzierżawie przez Górskich, Kołudzkich i Dobieckich. W 1. poł. XIX w. właścicielami majątku byli Jan i Krystyna Busse, a następnie jeden z ich synów, Antoni Józef. Ten w 1813 r. zaślubił Urszulę Wolicką, córkę Rocha i Nepomuceny z Powalskich (ur. w 1794 r.). W 1819 r. w Żegotkach urodził im się syn, Julian Klemens. W 1839 r. był on uczniem gimnazjum w Poznaniu, później został księdzem. Zmarł jako ociemniały w 1886 r. W połowie XIX w. dla rodziny Busse wzniesiono we wsi obecny dwór. Już wtedy we dworze znajdowała się cenna kolekcja dzieł sztuki i monet, a także biblioteka. Następnie majątek był w posiadaniu Adama Stęszewskiego, od którego wieś nabył Józef Skrzydlewski. Po nim dobra odziedziczył jego syn, Feliks, ożeniony z Haliną Łyskowską. W 1885 r. we wsi było 5 ?dymów?, zamieszkałych przez 80 osób. Do folwarku należało 248 ha gruntów. Wieś należała do parafii w Strzelnie. Dzieci uczęszczały do szkoły katolickiej w Ciechrzu i ewangelickiej w Kaiserhoch. Następną właścicielką była Maria Watta-Skrzydlewska, zamężna z Władysławem Sikorskim, która odbudowała pałac do obecnej postaci po pożarze na początku lat 20. XX w. W 1926 r. majątek posiadał areał 255,5 ha, w tym 233,5 ha ziem uprawnych, 12 ha łąk i pastwisk oraz 1 ha wód. Nieużytki (place, drogi, etc.) stanowiły 9 ha. Czysty dochód gruntowy z majątku wynosił 1605 talarów. W latach 1939-1945 wieś znajdowała się w rękach niemieckich i nosiła nazwę Wiesengrund. Właścicielka wypędzona przez Niemców zamieszkała w Radości pod Warszawą, w jednym z majątków męża. Po 1945 r. ziemie majątku rozparcelowano, a w budynku pałacu utworzono mieszkania. Maria Sikorska na krótko wróciła do pałacu odzyskując część zrabowanego wyposażenia, po czym wyjechała do Warszawy i tam zmarła w 1967 r. Pochowana została na Powązkach. Pałac zachował się do czasów obecnych w stosunkowo dobrym stanie.
Prawa do tekstu zastrzeżone.
Źródła:
Teki Dworzaczka (regesty)
Źródła dziejowe, t. XII i XIII, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, Wielkopolska, t. I i II, Warszawa 1883
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany pod redakcyą Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego. Warszawa 1880
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Województwa Poznańskiego, wydziału ekonomicznego Wielkopolskiej Izby Rolniczej pod red. Adama Ostrowskiego. 1926
Księga Adresowa Polski, wydana przez Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej Sp. z o.o., generalny reprezentant Rudolf Mosse, Warszawa. Druk ?Biblioteka Polska?, Bydgoszcz 1930
Wikipedia

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Jest to budowla piętrowa, siedmioosiowa, poprzedzona okazałym czterokolumnowym portykiem w wielkim porządku, dźwigającym trójkątny fronton. Czterospadowy, mansardowy dach kryty jest dachówką, a jego konstrukcja przypomina nieco dach łamany, tzw. ?polski?. Układ wnętrz jest dwutraktowy, w ciągu głównego wejścia znajdowała się klatka schodowa po bokach której niegdyś był salon i gabinet z biblioteką.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. około 3,5 ha. Wśród starodrzewu na uwagę zasługują dwie aleje grabowe, niestety sporo zabytkowych drzew zniknęło stąd bezpowrotnie - zostały wykarczowane i utworzono tu poletka uprawne oraz ogródki mieszkańców. Niegdyś w parku istniał także piękny staw, sad oraz tzw. ?ogród zimowy? - w północnej części założenia. Czasy dawnej świetności przypominają także oryginalne, murowane słupy dawnej bramy ?strzegące? wjazdu na teren parku.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011