Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Zakrzewo
zdjęcie Marek Kujawa 2009
Miniatura ZakrzewoMiniatura ZakrzewoMiniatura Zakrzewo

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Andrzej MMarek Kujawa

Zakrzewo

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:aleksandrowski
Gmina:Zakrzewo
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, poł. XIX - 1930 r., nr rej.: 205/A z 5.05.1986

Stan obecny

Właścicielem dworu jest Zespół Szkół w Zakrzewie.
Ul. Leśna 3, 87-707 Zakrzewo

Historia

Dwór z k. XIX w.
Zakrzewo to duża i zabytkowa wieś leżąca na skrzyżowaniu dróg krajowych nr 252 i 266, kilka km na wschód od Dąbrowy Biskupiej. Pierwsi właściciele przezwali się Zakrzewskimi, zaś pieczętowali herbem Ogończyk. W 1557 r. wieś kościelna Zakrzewo miała 5 łanów kmiecych, 6 zagrodników i 1 rzemieślnika. Już wtedy istniał tu pierwszy kościół parafialny. W 1582 r. posiadaczami Z. byli Grzegorz i Filip Zboży-Zakrzewscy. Pisali się oni ze Zboży w byłym województwie płockim, skąd przenieśli się na Kujawy. Z rodem tym wiąże się ruch reformatorski na Kujawach, w którym Zakrzewscy brali żywy udział. Ci z Zakrzewa przeszli na protestantyzm w poł. XVI w., po czym zlikwidowali miejscową parafię katolicką. Filip Zakrzewski podarował budynek kościoła dworskiemu skarbnikowi, zaś ten sprzedał ją hrabiemu Skarbkowi z Osięcin.
Na pocz. XVIII w. wieś była własnością Stanisława i Anny Sokołowskich h. Pomian. Rodzina ta sprowadziła do Zakrzewa zakon karmelitów bosych i wybudowała obecną drewnianą, barokową świątynię. Dla karmelitów ufundowano drewniany klasztor, dając im jako uposażenie pobliski folwark Gęsin. W 1857 r. gwardian, a później prowincjał zakonu - ksiądz Surtel rozpoczął budowę nowego klasztoru, murowanego, którego budowę całkowicie ukończono około 1861 r. Budowa finansowana była z dobrowolnych ofiar, składanych przez parafian. Zakon istniał do 1865 r., kiedy to nastąpiła jego kasata. Później miejscowy kościół wcielono jako filię do parafii w Straszewie.
Pod koniec XVIII w. wieś przeszła w ręce rodziny Mniewskich h. Ogończyk. Pierwszym z tego rodu w Zakrzewie był Franciszek, a następnie Dionizy, któremu Niemcy skonfiskowali majątek. Swoim sukcesorem uczynił on brata Franciszka, jednakże dopiero w 1817 r. - dzięki dekretowi cesarza Aleksandra I (cara) - dobra zostały oddane bratu. Dalej Zakrzewo odziedziczył syn Franciszka – Feliks, ożeniony z Walentyną Gliszczyńską. Po nim majątek przeszedł na syna Witolda, dla którego w 1880 r. wzniesiono obecny dwór.
W 1827 r. było w Z. 26 domów z 236 mieszkańcami. Miejscowość w XIX w. administracyjnie dzieliła się na wieś, kolonię i folwark. Leżała w gminie Sędzin i parafii Straszewo. Spis urzędowy osad guberni warszawskiej z 1871 r. podaje, że wieś miała 116 mórg włościańskich i 580 dworskich, natomiast kolonia 297 mórg. W 1886 r. folwark posiadał już 1489 mórg, w tym 1120 mórg ziemi uprawnej, 316 mórg łąk i pastwisk oraz 53 morgi nieużytków. Na jego terenie było 17 budynków murowanych i 6 drewnianych. Na polach majątku zaprowadzony był 19-polowy płodozmian. Na 414 morgach we wsi siedziało także 52 osadników.
Na początku XX w. (około 1903 r.) wieś nabył Adam Bogatko h. Pomian, sędzia powiatowy w Nieszawie. Następnie właścicielem został jego syn Zbigniew, który gospodarzył tu w latach 1924-1939. W 1926 r. dokonał on przebudowy dworu, a także przekomponował park. W czasie 2. wojny światowej majątek oraz okoliczne gospodarstwa przejęli Niemcy powodując ogromne straty, głównie w inwentarzu. Po 1945 r. właścicielem majątku został Skarb Państwa Polskiego. Ziemie rozparcelowano przekazując je chłopom, a w budynku dworu utworzono szkołę, która istnieje tu do dzisiaj (obecnie w nowo wybudowanym budynku obok. Dwór w ostatnich latach służył jako pomieszczenia gospodarcze, rupieciarnia, etc...
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Jest to piętrowa budowla nakryta mansardowym dachem krytym dachówką. W fasadzie zdobi ją ryzalit, poprzedzony czterokolumnowym portykiem dźwigającym balkon oraz trójkondygnacyjna, sześciokątna wieża w płn.--zachodnim narożniku. Od północy do dworu dobudowane są nowsze budynki szkolne.

Park

Park krajobrazowy założony w 1 poł. XIX w., a przekomponowany w latach 30. XX w.

Inne

Dom strażnika granicznego z 2 poł. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Pinacolada :)12 lat temu
A ja mam pytanko czy można wejść do tego dworu ? Chciałabym go zobaczyć w środku :)
Marek Kujawa11 lat i 12 miesięcy temu
Na pewno można wejść, skoro mieści się tu szkoła. Pozdrawiam!
Lucas Cylke7 lat i 10 miesięcy temu
Wg źródeł z archiwum Urzędu Ochrony Zabytków:
1. Dionizy Mniewski nigdy nie posiadał dóbr Zakrzew/Zakrzewa, a sama konkwiskata majątków dotyczyła zupełnie innych.
2. Feliks Mniewski wyjechał do Kutna, stąd wielkie prawdopodobieństwo, że sprzedał majątek niedługo po śmierci ojca.
3. Dwór był budowany za Celińskich i ich dzierżawcy
4. Przed Celińskimi dobra należały do Modlińskich.
Marek Kujawa7 lat i 10 miesięcy temu
Wydaje mi się, że rewelacje o Mniewskich pochodzą z \"Ziemi Kujawskiej...\" Boruckiego. Pardon, ale dla mnie to źródło jest wiarygodne. Związek Modlińskich z Mniewskimi jest taki, że Cecylia z tychże była żoną Franciszka, czyli zarazem matką Feliksa. Faktycznie ich syn Witold mógł pozostać w Kutnie, bo ze Słubicką żenił się już w W-wie. Czyli pozostaje nam do zapełnienia luka pomiędzy połową a końcem XIX w. Jednak w żadnych zapiskach nie widzę tu Celińskich. Uprzejmie poproszę o źródło tej informacji. M.K.
Izabela Nowak7 lat i 8 miesięcy temu
od 2009 roku obiekt na zewnątrz nie wiele się zmienił