Wybranowo

Stan obecny

Zamieszkały przez lokatorów

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Wybranowo to wieś leżąca 9 km na północ od Inowrocławia. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1467 r. i dotyczy sprawy sądowej Krzesławy, żony Mikołaja z Wybranowa. Wcześniejsze nazwy wsi to: Ibranowo, Imbranowo. W latach 1560-1582 Wybranowo należało do Jakuba Niemojewskiego h. Szeliga, a następnie do jego syna Marcjana. Ten w 1609 r. zapisywał dług Krzysztofowi Racięckiemu. Po Niemojewskich dobra przeszły w ręce rodu Łąckich h. Korzbok. Na pocz. XVIII w. właścicielem Wybranowa był Władysław Łącki (1670-1726), kasztelan kruszwicki, ożeniony z Marianną Kadzidłowską h. Ogończyk. Mieli oni troje dzieci w tym syna Józefa (1710-1771), trzykrotnie żonatego. Łącki znany był m.in. z tego, że jako poseł podpisał w 1764 r. manifest, uznający sejm (odbywający się w obecności rosyjskich wojsk) za nielegalny. Był on ponadto podkomorzym brzesko-kujawskim oraz pułkownikiem husarii. W 1744 r. zbudował tu dworek, w miejscu którego w późniejszym czasie wzniesiono nowy piętrowy dwór. Z kolei w 1759 r. zastawił Wybranowo i Zakrzewo Hieronimowi Skarbek-Rudzkiemu. Drugą żoną Józefa była Jadwiga Józefa Pawłowska h. Wierzbna, z którą miał trzech synów: Juliana, Melchiora i Stanisława. Z tychże synów, Wybranowo odziedziczył Melchior Łącki (1761-1829), rotmistrz kawalerii narodowej, pułkownik wojska polskiego, odznaczony orderem świętego Stanisława. Żoną Melchiora była Regina Smitkowska; mieli czterech synów: Jana Józefa Melchiora, Antoniego (1797-1864), Stanisława Kostkę i Jana Nepomucena (1805-1831), z tego dwóch zmarłych dzieckiem. Jednak żaden z nich nie odziedziczył Wybranowa, które po III rozbiorze Polski przeszło w ręce niemieckie.
Na przełomie XVIII i XIX w. we wschodniej części parku założono bażanciarnię. W 1805 r. jako właściciel W. wymieniony został Karl Grusemann, następnie Nordmann (1864 r.), R.Geschke (1878 r.) i Karl Meier (1884 r.).
W 1885 r. W. dzieliło się na wieś gospodarczą i dworską, liczącą 5 „dymów”, 126 mieszkańców i 320 ha gruntów. Wieś z 1 "dymem" i 9 m-cami podlegała urzędowi okręgowemu w Inowrocławiu, należała do parafii katolickiej w Liszkowie i ewangelickiej w Rojewie. Tam też mieściły się szkoły: katolicka i ewangelicka. Urząd Stanu Cywilnego znajdował się w miejscowości Gross Wodek (ob. Osiek Wielki). Folwark pod zarządem Meiera należał do majątku w Więcławicach i wykazywał 8984 marek tzw. "czystego dochodu gruntowego" (na podst. którego wyliczano należny podatek gruntowy). Kolejnymi właścicielami Wybranowa byli: August Richter (1906 r.) i Kurt Heinecke który gospodarzył tu od 1913 r. do wybuchu 2. wojny światowej w 1939 r. Miał on synów: Dietricha i Konrada. Obszar majątku w 1926 r. liczył 534 ha, w tym 505 ha ziem uprawnych, 2 ha łąk i pastwisk, 25 ha lasów i 5 ha wód. Czysty dochód gruntowy wynosił w 1926 r. ponad 4700 talarów.
Wieś w 1930 r. liczyła 309 mieszkańców, był tu także kowal nazwiskiem Kluczewski. Na początku wojny Kurt Heinecke został aresztowany przez Niemców i wywieziony z majątku. Jego syn Konrad zaciągnął się do Wojska Polskiego. Nazwę wsi w okresie 1939-45 zniemczono na Erstringer. Po 1946 r. właścicielem całości dóbr stał się Skarb Państwa Polskiego. Dwór wraz z parkiem przekazano mieszkańcom wsi, zaś ziemię Urzędowi Miejskiemu w Inowrocławiu (do 1975 r.), a następnie Urzędowi Gminy w Rojewie.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór bezstylowy, wzniesiony na planie prostokąta w dł. osi W-E, niegdyś fasadą skierowany na płd. Był to dwór eklektyczny z domieszką form klasycyzujących. Wejście do dworu (od str. północnej) poprzedzał portyk wsparty na kolumnach, który w okresie międzywojennym zastąpiono daszkiem wspartym na dwóch wspornikach. Wejście od str. południowej prowadziło do parku.

Park

Park z XIX w. o pow. około 2 ha. Nadal istnieją tu stawy połączone ze sobą wąskim przesmykiem i okolone wierzbami. Starodrzew reprezentowany jest przez niewielką grupę drzew. Wiele starych drzew zostało wyciętych celem pozyskania drewna, zniszczono urokliwe szpalery (świerkowy i topolowy), na terenie parku założono boisko sportowe, zaś przyległe sady zamieniono na pole uprawne.
Wschodnia część parku z zachowanym starodrzewem i stawami została sprzedana prywatnemu użytkownikowi, który wybudował tu sobie dom. Pozostały obszar jest zdewastowany i w żadnym stopniu nie przypomina dawnego założenia parkowego.

Inne

Zabudowania gospodarcze

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011