Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Wtelno
Zabytkowa pastorówka we Wtelnie. 2013 r., zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Wtelno

Strelitz

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:bydgoski
Gmina:Koronowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Teren należący do J.S.T.

Historia

Dwór z końca XVIII w.
Wieś znana była już w XIV w. Jej wcześniejsza nazwa to Vitelno, wymieniane w dokumentach z 1307 i 1315 r. Należała do byszewskich cystersów, którzy odkupili wieś za 190 grzywien od Włodzimierza Jarosławca z Łojewa, dworzanina książąt inowrocławskich: Leszka i Przemysława. Około 1470 r., po wyłączeniu wsi z parafii byszewskiej, ustanowiono tu samodzielną parafię. W XV w. wieś należała do rodu Łabędziów, a następnie przeszła w ręce opata koronowskiego (1583 r.). W tym czasie miała 2 sołtysów, 14 łanów osiadłych, 4 zagrodników i 1 rzemieślnika. Pozostawała w rękach opatów do końca XVIII w. Następnie wraz z całym regionem znalazła się pod panowaniem zaboru pruskiego. W 1885 r. Wtelno dzieliło się na część dworską (wieś opisana na portalu jako Wtelenko) i wieś gospodarczą, posiadającą 863 ha gruntów. Znajdowały się tutaj 53 ?dymy? z 437 mieszkańcami (371 katolików i 66 ewangelików). W centrum wsi znajdował się niewielki folwark klasztorny, będący już wówczas własnością dóbr rządowych w Koronowie. W 1926 r. właścicielem majątku był Skarb Państwa Polskiego, a dzierżawcą Antoni Kaczmarek. Przynosił on w tamtym czasie czysty dochód gruntowy w wysokości 1936,4 talarów. Obszar majątku liczył 376 ha, w tym 356 ha ziem uprawnych i 9 ha łąk i pastwisk. W 1927 r. nastąpiła parcelacja majątku i podzielony został na 20 mniejszych gospodarstw. W 1930 r. wieś była gminą w powiecie bydgoskim i liczyła 552 mieszkańców. Oprócz wspomnianego majątku należącego do Skarbu Państwa był tu także niewielki majątek ziemski (50 ha), należący do Jana Górskiego. Obecnie dwór wpisany do rejestru zabytków (???) nie istnieje, a jedyną pamiątką po dawnych właścicielach - Beckach - jest kaplica grobowa zlokalizowana na dawnym cmentarzu cholerycznym, zwanym jako ?Bórek?. Reliktów głównego założenia dworskiego i dawnego parku można dopatrzyć się w centrum wsi, gdzie znajduje się tzw. ?podwórze? - prawdopodobnie relikt dawnego zespołu dworskiego.
Źródła:
Wikipedia
Źródła dziejowe, t. XII i XIII, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, Wielkopolska, t. I i II, Warszawa 1883
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Województwa Poznańskiego, wydziału ekonomicznego Wielkopolskiej Izby Rolniczej pod red. Adama Ostrowskiego. 1926
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany pod redakcyą Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego. Tomy I ? XV, Warszawa 1880
Księga Adresowa Polski, wydana przez Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej Sp. z o.o., generalny reprezentant Rudolf Mosse, Warszawa. Druk ?Biblioteka Polska?, Bydgoszcz 1930
Wszystkie prawa zastrzeżone (M.K.)



Opis

Brak informacji o architekturze i zdjęć nieistniejącego już dworu.

Park

W centrum Wtelna znajduje się duży staw i sporo rosnących okazów starodrzewu, które być może stanowią pozostałości po dawnym parku lub ogrodzie.

Inne

- Kościół murowany p.w. Św. Michała Archanioła z lat 1785-1787, rozbudowany w 1863 r., plebania.
- Grób malarza, Leona Wyczółkowskiego na miejscowym cmentarzu.
- Zespół poewangelicki: kościół przebudowany na mieszkania oraz pastorówka z XIX w.
- Zabytkowe domy (m.in. nr 26).

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.