Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Wszedzień
zdjęcie Marek Kujawa 2009

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Wszedzień

Wszedzin

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:mogileński
Gmina:Mogilno
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność J.S.T. Sklep, mieszkania.

Historia

Dwór z przeł. XIX i XX w.
Wszedzień to stara i zabytkowa wieś leżąca 4,5 km na północ od Mogilna. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1065 r., kiedy to król Bolesław II Śmiały nadał w Płocku liczne dobra, w tym Wszedzień, kościołowi świętego Jana w Mogilnie. Przywilej ten w 1103 r. potwierdził Bolesław Krzywousty. Wieś została tam wymieniona jako Sedno. Jej inne dawniejsze nazwy to: Wszedzyń, Wszedna i Wszedziń. W 2. połowie XIV w. została dożywotnio nadana Janowi z Trląga, archidiakonowi kruszwickiemu. W 1379 r. w Gnieźnie, Jan wraz z braćmi z Trląga złożyli oświadczenie, że po jego śmierci zwrócą Wszedzień klasztorowi.
Przez kolejne stulecia wieś znajdowała się w dzierżawie. W XVIII w. była dzierżawiona m. innymi Strubińskim (Strubieńskim), u których w 2. poł. tegoż stulecia ekonomem był Marcin Woynicz. Z 1713 r. pochodzi wzmianka o księdzu Wojciechu z Unichowa Ustrzyckim, który dokonywał rozliczenia sumy 2700 talarów ze Stefanem Borkiem i jego żoną Teresą Kicińską.
Po III rozbiorze Polski i okresie Księstwa Warszawskiego, nastąpiła sekularyzacja dóbr zakonnych. Prusacy zabrali Wszedzin i podzielili na wieś gospodarczą i folwark. Około 1885 r. do wsi należało 333 ha gruntów i 5 „dymów” z 52 mieszkańcami (44 katolików i 8 ewangelików). Obszar dworski liczył 715 ha i 14 „dymów” z 277 mieszkańcami (195 katolików i 82 ewangelików). Czysty dochód gruntowy podawany do oszacowania podatku wynosił 4508 marek. Na przeł. XIX i XX w. wzniesiony tu został, prawdopodobnie dla niemieckich właścicieli, obecny dwór. Po parcelacji majątku dwór zapewne utracił swój status siedziby ziemiańskiej i stał się domem mieszkalnym. W 1907 r. we wsi powstała parafia ewangelicko - augsburska, wzniesiono tu wówczas tzw. „pastorówkę” i rozpoczęto budowę kościoła.
W 1930 r. wieś była gminą w powiecie mogileńskim i liczyła 534 mieszkańców. Była tu gorzelnia „Brenerei Wszedzień, Sp. z o.o.”, kasa pożyczkowa „Deutsche Spar und Darlehnskasse, Sp. z n.o.” oraz manufaktura należąca do tejże spółki, a także karczma S. Rybczyńskiego. Usługi dla mieszkańców świadczyli kowale: F. Rothenbush i E. Stube oraz murarz A. Grabiński. W latach 1908-1919 oraz 1939-1945 wieś nosiła nazwę Schetzingen. Po wojnie majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego, a bezstylowy budynek dworu zaadaptowano na mieszkania.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Badania terenowe w latach 2009-2014
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek wzniesiony na planie prostokąta, składa się z dwóch zasadniczych brył: piętrowej z poddaszem i parterowej z poddaszem, nakrytych dachami dwuspadowymi, usytuowanych dłuższymi osiami prostopadle do siebie. Wyższa bryła zdobiona w swoich czterech narożnikach oktagonalnymi słupami. Podobne, lecz niższe słupy zastosowano po bokach głównego wejścia do dworu. Drzwi wejściowe oryginalne z epoki, zamknięte półokrągłym nadświetlem. Od północy do dworu dostawiona parterowa przybudówka, również nakryta dachem dwuspadowym.

Park

Pozostałości parku z XIX w.

Inne

Zespół kościoła poewangelickiego: Kościół neogotycki z lat 1908-1920, obecnie parafialny p.w. św. Andrzeja Boboli Kapłana i Męczennika, pastorówka z 1908 r. - obecnie mieszkania i budynek gospodarczy.
Zabytkowa zabudowa wsi z XIX i początku XX w. wraz z brukowaną drogą z początku XX w.
Zabudowa folwarczna: dom ze stajnią, owczarnia, gorzelnia, stodoła z oborą oraz kuźnia.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.