Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Wronowy
zdjęcie Marek Kujawa 2009
Miniatura Wronowy

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Wronowy

Gut Wronowy

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:mogileński
Gmina:Strzelno
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność prywatna

Historia

Wronowy to niewielka wieś leżąca 8 km na południe od Strzelna. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z przywileju dot. miasta z 1436 r., nadanym przez opata Jana z Łukaw, gdzie świadkiem był Wincenty z Wronowa. W 1577 r. właścicielem tej wsi był Piotr Żegocki, który miał tu 6 łanów osiadłych, 1 pusty i 1 zagrodnika. W 2. poł. XVII w. należała ona do Sebastiana Stanisława Michałowskiego h. Jasieńczyk – pisarza, a następnie sędziego grodzkiego radziejowskiego. Ten ożeniony był z Wiktorią Wolską, która w 1702 r. wyszła za mąż ponownie, za Adama Palędzkiego. Dziećmi Sebastiana i Wiktorii byli: Franciszek Ignacy, Kazimierz, Katarzyna Dorota zamężna za Pawła Niziewicza, który zmarł mając 100 lat (sic!) w 1759 r.; Eleonora zamężna za Stanisława Grzybowskiego, Anna Magdalena zamężna za Alusińskiego (Aluszyńskiego?), Helena (zmarła we Wronowych w 1721 r.) oraz Katarzyna. Spośród tychże, dziedzicem W. został Kazimierz, plenipotent (w 1719 r.) ciotki Marianny z Wolskich Trąmpczyńskiej i jej męża. Zmarł w 1728 r.
Dalej wieś należała do Pawła Bajakowskiego h. Lubicz, ożenionego z Marianną Kosmowską, następnie jego syna Franciszka (z żoną Zofią). W 1764 r. Franciszek kwitował księdza Kosmowskiego – opata trzemeszeńskiego z sumy spadkowej po Andrzeju Kosmowskim – dziadzie jego matki i tegoż opata. Franciszek i Zofia Bajakowscy mieli córkę Józefatę (zm. w wieku 4 lat w 1759 r.), syna Antoniego (ur. w 1762 r.), i córkę Salomeę Ksawerę (1766-1776).
W XVIII w. Wronowy były podzielone na dwie części, a dziedzicem drugiej z nich był w 2. poł. t. stulecia Andrzej Alusiński, ożeniony z Jadwigą, którym w 1757 r. urodził się syn Franciszek Józef. Jadwiga zmarła zaledwie dwa lata później, w marcu 1759 r. – dwa miesiące po stuletnim Niziewiczu. W latach 70. XIX w. dziedzicami wsi byli Jaraczewscy z Jaraczewa h. Zaremba oraz Mierosławscy h. Leszczyc. W 1874 r. zmarł Franciszek Mierosławski - wnuk Antoniego - syn Stanisława Kostki, ożeniony z Kamilą Gorzeńską h. Nałęcz, który pochowany został w Kościeszkach. Ciż mieli córki: Anielę i Różę oraz syna Antoniego (1880-1923).
Wspomniany Stanisław Kostka ożeniony był z Salomeą Borucką z Borucina h. Rola, zaś drugim ich synem był Dominik Tadeusz – jeden z kolejnych dziedziców W., ożeniony z Marianną Steinborn h. Ludzisko. Córką Dominika i Marianny była Ludwika Mierosławska (1820-1873), dziedziczka Wronowych – żona Teodora Jaraczewskiego, syna Tadeusza i Róży Łakińskiej (z Łakna Czarnego) h. Pelikan. Z kolei synem Teodora i Ludwiki był Witold Jaraczewski.
W rok po Franciszku Mierosławskim, w 1875 r. zmarł brat wymienionego wyżej Witolda – Włodzimierz Jaraczewski, wraz z żoną Anną, pochodzącą z rodziny Znanieckich h. Krzywda. Ich dziećmi byli: Adela zamężna za Stefana Wilkońskiego (z Wilkonic) h. Odrowąż, Tadeusz (1886-1910), Halina, Olga i Edward. Tadeusz Jaraczewski i Róża Łakińska mieli oprócz Teodora również syna Józefa (1805-1890). Ten ożeniony był z Emilią Sikorską h. Cietrzew (1819-1860), z którą miał siedmioro dzieci: syna Zygmunta ożenionego z Heleną Gutowską z Gutowa h. Leszczyc, Alfonsa Tadeusza (1832-1834), Różę Praksedę (1833-1834), Teodora Tadeusza Józefa, Józefa Kazimierza Leona, Jarosława Józefa Antoniego (1840-1918) i Władysławę (1847-1921) zamężną za Tadeusza Kierskiego z Kiekrza h. Jastrzębiec.
Jaraczewscy mieszkali w Poznaniu, a większość czasu spędzali w Paryżu. Swoje majątki w tym czasie dzierżawili, żyjąc z odsetek od kapitału i czynszów. Dzierżawcami majątku we Wronowych byli kolejno: Franciszek Mierosławski, a następnie nieznany z imienia Rycharski. W 1885 r. grunta należące do folwarku liczyły 410 ha. We wsi znajdowało się 9 „dymów”, zamieszkałych przez 123 osoby, w tym 1 ewangelika.
W 1894 r. Jaraczewscy sprzedali majątek Adamowi Sobiesławowi Znanieckiemu h. Krzywda z Łąkocina. Ten ożeniony był z Heleną Janta-Połczyńską h. Bończa i już po dwóch latach odsprzedał Wronowy Ludwikowi Niesiołowskiemu, synowi Andrzeja i Heleny Bogusławskiej. W 1900 r. nabywcą na rzecz Komisji Kolonizacyjnej został Niemiec, Wilhelm Hülfe. W 1907 r. Prusacy przeprowadzili parcelację wsi, na skutek której utworzono nowe gospodarstwa, do których sprowadzono kolonistów niemieckich. W związku z napływem Niemców, część polskich mieszkańców opuściła Wronowy, osiedlając się w sąsiednich miejscowościach.
W latach 1906-1918 i później, w okresie 2. wojny światowej wieś nosiła niemiecką nazwę Frohenau. W 1921 r. we wsi były 42 domy, szkoła i budynek dworca. Mieszkało tutaj 325 osób, w tym 244 Niemców i 81 Polaków, jednakże z czasem proporcje te zaczęły się zmieniać, z powodu wyjazdów Niemców, nie chcących przyjąć obywatelstwa polskiego. W ich miejsce ponownie zaczęli osiedlać się rolnicy polscy. Prawdopodobnie to w tamtym czasie dawny dwór stał się zwykłym domem mieszkalnym.
Jednakże to jeszcze nie koniec historii Jaraczewskich z Wronowych. W 1936 r. nastąpiło urzędowe otwarcie testamentu Władysławy Kierskiej. Jego wartość podana do protokołu wynosiła przeszło 20 tys. talarów. Sukcesorką była córka Władysławy i Tadeusza Kierskich – Jadwiga. Oprócz Jadwigi mieli oni jeszcze synów: Tadeusza, i Zygmunta z licznym potomstwem. Jako kurator małoletnich, w dokumencie wskazany był Włodzimierz Jaraczewski z Wronów. W legatach wymieniana była m.in. budowa grobu familijnego w Mielżynie.
Po 2. wojnie światowej ziemie dawnego majątku stały się własnością Skarbu Państwa Polskiego, zaś w budynku dworu utworzono mieszkania oraz szkołę (w części płn.). Po wielu remontach i przebudowie w niczym nie przypomina on oryginału.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy z poddaszem w formie mezzanina, nakryty dachami o łagodnych spadach krytymi papą. Wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, z niższą przybudówką od zachodu. Zachodnia część dworu jest zamieszkana, dzięki czemu znajduje się w dobrym stanie technicznym. Wschodnia zaniedbana, popada w ruinę.

Park

Na południe od dworu rozciągają się pozostałości parku z zachowanym starodrzewem z XIX w. o powierzchni około 0,5 ha. Znaczna część parku została wykarczowana i obecnie stanowi nieużytki.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.