Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Trzebień
Zdjęcie Napoleon 2008
Miniatura TrzebieńMiniatura TrzebieńMiniatura TrzebieńMiniatura Trzebień

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Trzebień

Hohenhausen

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:bydgoski
Gmina:Dobrcz
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy z 2 poł. XIX w., nr rej.: A/402/1-2 z 17.03.1994

Stan obecny

Mieszkania lokatorskie

Historia

Pałac z 2 poł. XIX w.
Trzebień to wieś leżąca około 18 km na wschód od Koronowa i 5 km na południowy-zachód od Pruszcza. W XVI w. należała ona do rodziny Gądeckich. Wcześniejsze nazwy wsi to: Trzebin, Trzeyen, Hohenhausen. W 1580 r. było tu 5 zagrodników, a dobra te należały wraz z Kotomierzem i Gądeczem do Wojciecha Gądeckiego. W 2. połowie XVII w. jej właścicielem był Samson Powalski. Ten, z nieznanej nam z nazwiska żony, miał córkę Annę zamężną kolejno: z Janem Rembowskim, 2-o v. z Franciszkiem Stefanem Raczyńskim z Małyszyna h. Nałęcz i 3-o v. z Marianem Skotnickim.
Po III rozbiorze Polski wieś przeszła w ręce niemieckich właścicieli, a w 1860 r. wzmiankowany był tu dr. Richlitz; następnie rodzina von Klahr. Od około 1873 r. właścicielem Trzebienia był Ludwig von Klar zu Hohenhausen, dla którego wzniesiono tu obecny pałac w otoczeniu parku. Wewnątrz parku znajdował się staw, w którym prowadzono hodowlę ryb. W 1888 r. w okręgu dworskim, wraz z folwarkiem Lindau który powstał na Wodzynku, znajdowało się 15 domów, w których mieszkało 198 osób, w tym 142 katolików i 56 ewangelików. Obszar majątku liczył 533 ha, w tym 474 ha ziem uprawnych i 37 ha łąk. Folwark specjalizował się w hodowli bydła holenderskiego i w produkcji nabiału. Wieś graniczyła z Kotomierzem, gdzie znajdowała się stacja pocztowa i stacja kolei żelaznej z Bydgoszczy do Tczewa.
Dalej dobra znajdowały się w rękach Georga von Klahr (od 1899 r.), który na przełomie XIX i XX w. dokonał przebudowy pałacu. Od 1906 r. jego właścicielem był Wolf von Klahr, a następnie aż do 2. wojny światowej - Hans Georg von Klahr. W czasie I wojny światowej spaliła się pałacowa oficyna, którą później odbudowano. Do wojny zarządcą był Paul von Otto, a w 1926 r. Otto Walter. Majątek wykazywał wówczas do opodatkowania 2793 talary "czystego dochodu gruntowego". W 1926 r. jego areał liczył 470 ha. W 1937 r. dokonano częściowej parcelacji ziem majątku. Po 1945 r. na mocy dekretu PKWN wieś została własnością Skarbu Państwa Polskiego i po parcelacji stała się typową wsią chłopską. W budynku dawnego pałacu utworzono mieszkania dla najbardziej poszkodowanych w czasie wojny. W latach 60. XX w. został on wyremontowany.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek pierwotnie klasycystyczny przebudowano w stylu romantyzmu (wieża i alkierz), a w okresie secesji zmieniono wystrój i wyposażenie niektórych wnętrz (balustrada nad gankiem kolumnowym, piec kaflowy, stiukowe dekoracje sufitów).
Dwór osią podłużną skierowany jest prostopadle do drogi. Wejście z kolumnowym przedsionkiem zwrócone jest ku zachodowi. Do północnej części dworu przylega oficyna. Część główną dworu stanowi wysunięty w formie ryzalitu ganek kolumnowy, za nim hall i salon wysunięty w elewacji ogrodowej w formie ryzalitu o ściętych narożach. Alkierz i wieża przylegają do części głównej od południa, alkierz w narożniku frontowym, wieża nieco dalej, przylega do elewacji południowej.
Front dworu posiada prostokątny wykusz., trzyosiowy ryzalit frontowy ganku kolumnowego poprzedzony jest szerokimi schodami. Dwie kolumny jońskie i pilastry ścian bocznych dźwigają trzy arkady (środkowa, wyższa i szersza), kolumny obecnie gładkie były pierwotnie kanelowane. Na wysokości piętra w ryzalicie znajduje się balkon, w osi kolumn parteru filary z półkolumnami korynckimi, między nimi secesyjna balustrada. Wewnątrz zachowała się stolarka drzwiowa i okienna, piec secesyjny narożny, secesyjne stiuki na sufitach w części wschodniej, wieży i alkierzu.
Stylistyka dworu nawiązuje do stylu stosowanego przez ziemiaństwo polskie w tym czasie, mimo że został on wybudowany przez właściciela pruskiego

Park

Pozostałości parku z XIX w. Rosną tu resztki drzewostanu, wśród którego wyróżnia się pomnikowy dąb czerwony o obw. w pierśnicy 340cm. W parku znajdują się groby byłych właścicieli, wtopione w soczystą zieleń. Park otoczony był ceglanym murem z bramą wjazdową od strony zachodniej i furtką od wschodu (nie zachowały się żadne widoczne ślady po murze).Od strony południowej park dochodził do rozlewisk wodnych utworzonych przez rzeczkę Kotomierzankę, otaczającą podwórze gospodarcze od wschodu.

Inne

Chlewnia z XIX w
Czworak z XIX w.
Szkoła z 1883 r. - budynek mieszkalny

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.