Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Toporzyszczewo
2014, zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura ToporzyszczewoMiniatura Toporzyszczewo

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Toporzyszczewo

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:aleksandrowski
Gmina:Bądkowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XV w. Należała wówczas do rodu Nałęczów z linii chełmińskiej, którzy pisali się ?de Toporzyszczewo?. Pod koniec XVI w. wieś często zmieniała nazwę: Thoporisczewo (1582), Toporziszczewo (1584), Thoporiska (1590), Toporzyszczewo (1594) i Toporzysczewo (1598). Według regestrów poborowych powiatu brzeskiego, w 1577 r. Toporzyszczewo liczyło 8 łanów, było tu 9 czynszowników i 3 zagrodników. W 1582 r. jej właścicielem był Rusocki. Na przełomie XVI i XVII w. miejscowość należała do Tomasza z Lubrańca, który sprzedał ją Mikołajowi Gardzinie z Lubrańca, synowi Lamberta, wpisanego na Uniwersytet Krakowski jako \\\\\\\\\\\\\\\"Rupertus Bernardi de Lubrancz\\\\\\\\\\\\\\\". Jego żoną była Jadwiga Żychlińska, córka Jana, pisząca się z Zagórzyna. Lubrańscy pieczętowali się herbem Godziemba. W 1. połowie XVII w. właścicielami tych dóbr byli Kretkowscy herbu Dołęga, dalej Jarnowscy, a w 2. poł. XVIII w. Lubowieccy. Około 1789 r. dobra te były już w rękach Macieja Lubowieckiego. W 1827 r. wieś liczyła 12 domów i zamieszkiwało ją 149 osób, w 1885 r. było ich już 196. We wsi znajdował się folwark, a w 2. połowie XIX w. wzniesiono tu obecny dwór, dookoła którego założono park krajobrazowy. Mniej więcej w 1. poł. XIX w. właścicielem wsi został Franciszek Dąbrowski herbu Ogończyk a następnie jego syn Feliks, po którym majątek odziedziczyli ich sukcesorzy (ok. 1880 r.). Jego łączny areał liczył w tym czasie 1123 morgi nowopolskie. Na obszar ten składały się 832 morgi ziem uprawnych, 29 mórg łąk, 152 morgi lasów, 21 mórg nieużytków i 88 mórg tzw. ?w odpadkach?. Pozostała część wsi poza folwarkiem wieś liczyła 85 mórg. W 1930 r. Toporzyszczewo należało do gminy Bądkowo w powiecie nieszawskim. Był tu także wiatrak należący do J. Salamońskiego. Po II wojnie światowej majątek przejął Skarb Państwa Polskiego, a dwór przekazano na cele oświatowe. Po wybudowaniu nowej szkoły ?tysiąclatki? w 1968 r. dwór przeznaczony został na mieszkania. Obecnie wieś dzieli się na dwie części: Toporzyszczewo Stare (dawne ?drugie? - folwark) oraz Toporzyszczewo (dawne ?pierwsze?). Do 2007 r. wieś nosiła nazwę Toporzyszczewo-Folwark. Pomimo katastrofalnego stanu technicznego, w budynku mieszka kilka rodzin.
Źródła:
Wikipedia
Gmina Bądkowo leży na Kujawach polnych, oprac., Józef Nowakowski
Gazeta Pomorska; artykuł \\\\\\\\\\\\\\\"Toporzyszczewo Stare. Od stawu roznosi się fetor. Czy ktoś tu spuszcza ścieki?\\\\\\\\\\\\\\\" Jadwiga Aleksandrowicz
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany pod redakcyą Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego. Tomy I ? XV, Warszawa 1880
Księga Adresowa Polski, W-wa 1930
Wszystkie prawa zastrzeżone (M.K.)

Opis

Dwór parterowy, nakryty dwuspadowym dachem krytym papą, z użytkowym poddaszem. W fasadzie znaczny ryzalit zwieńczony trójosiową wystawką. Nad wejściem głównym oryginalny, żeliwny daszek z epoki. W obu połaciach dachu umieszczono dość wysokie facjatki. Od wschodniej strony dobudowana piętrowa część, obecnie grożąca zawaleniem.

Park

Park krajobrazowy z 2. poł. XIX w. o pow. 2 ha. Przez lata park ulegał degradacji; był zaniedbany i zarośnięty przez samosiewy. Oczyszczony przez mieszkańców wsi w 1968 r. i później w 2009 r. po amatorsku przez grupę uczniów z miejscowej szkoły. Rośnie tu cenny starodrzew, a w zachodniej części parku znajdują się dwa zaniedbane stawy, w tym jeden praktycznie wyschnięty. Niegdyś połączone były kanałem, nad którym przechodził mostek.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.