Ślesin

Stan obecny

Mieszkania. Własność fundacji KUL im. Anieli Potulickiej.

Historia

Dwór z 1821 r.
Wieś od chwili powstania należała do rodu Nałęczów, a jej pierwszym znanym właścicielem był niejaki Sułko w 1311 r. Ród Nałęczów był prawdopodobnie założycielem tutejszej parafii p.w. św. Mikołaja. W XV w. wśród właścicieli wsi wymieniani byli: podczaszy bydgoski Dersław w 1426 r. i chorąży bydgoski Mikołaj de Sleszyno w 1452 r., ożeniony z Katarzyną. Ta w 1455 r. była już wdową i ręczyła za Jana - swego podwładnego, dziedzicom w Samsiecznie ? Mikołajowi i Michałowi. W XV w. wymieniany był także dziedzic Wojciech Jackowski, będący w konflikcie z plebanem Mikołajem, który odmawiał odprawiania nabożeństw w nowo wybudowanym kościele. Od 1526 r. jako współwłaściciele wsi wymieniani już byli Witosławscy i Ślesińscy, których nazwisko w tamtych czasach zapisywane było różnie, przykładowo: w 1532 r. Tomasz Slieszynski wymieniał całe części swoich dóbr: Pruszcz, Bagienica i Kamienica, na dobra od Stanisława Prusieckiego: części wsi Sleszyn, Gorzeny, Russkowo, Szassieczenko, Wawelno, Tuskowo, Miroczino, Gomonowicze p. nakiel. i bydg. i za dopłatą 250 zł. Wśród XVI-w. właścicieli wsi pojawiło się jeszcze nazwisko Siedleckich, którzy posiadali także Gorzeń i Gumnowice. Wszyscy te rody wraz z Witosławskimi i Ślesińskimi ostatecznie wygasły do początku XVII w. W 1620 r. właścicielami Ślesina i Minikowa byli już Adam i Bartłomiej z Rojewa Kaczkowscy, synowie Andrzeja. W 1625 r. Bartłomiej Kaczkowski sprzedał swe części dziedziczne Janowi Karolowi Tarle ze Szczekanowic, staroście zwolińskiemu za 51 tys. złp. W 1645 r. ten już nie żył, pozostawiając wdowę ? Mariannę Ligęziankę i córkę Barbarę. W kolejnych latach dzierżawczynią Ślesina była Gertruda Wilczewska, a następnie Franciszek Urbanowski, burgrabia ziemski kcyński i jego spadkobiercy. Tu wymieniane były Teresa i Franciszka Urbanowskie, dziedziczki po Władysławie Nieżychowskim, które kwitowały w 1747 r. Marię Teresę z Tarłów Potulicką z Podhajec herbu Topór, wdowę po Józefie Potulickim ? wojewodzie czerniechowskim, z dość dużych kwot na dobrach Ślesin i Minikowo, razem prawie 40 tys. ówczesnych złp. Synem wojewody z wcześniejszej żony, Zofii Działyńskiej był kolejny właściciel Ślesina - Aleksander Hilary Potulicki herbu Grzymała, który w 1754 r. wybudował we wsi murowany kościół, zwany świątynią Wszystkich Świętych. Po jego spaleniu, w 1779 r. wzniesiono nowy kościół, któremu nadano wezwanie św. Mikołaja. Aleksander Potulicki był generał majorem wojsk koronnych w 1754 r., starostą borzechowskim, a po ojcu przejął funkcję wojewody czerniechowskiego. Około 1749 r. ożenił się z Teofilą Działyńską z Działynia herbu Ogończyk, z którą to miał córkę Karolinę. Sześć lat później zaślubił Eleonorę Teresę Potocką herbu Pilawa (Złota), z którą miał syna Michała Bonawenturę Ignacego, ożenionego z Elżbietą hr. Wodzicką z Granowa herbu Leliwa. W 1821 r. wzniesiony został w Ślesinie obecny dwór, a od 1825 r. jego właścicielem był Kazimierz Ludwik Łukasz Guido hr. Potulicki z Więcborga herbu Grzymała (1793-1871), syn Michała i Elżbiety. Do majątku należały w tym czasie także wsie Gorzeń oraz Minikowo. W skład dóbr wchodził folwark z kuźnią i karczmą, młyny, łąki i pastwiska, a także kościół, cmentarz, plebania z przyległą do niej ziemią, budynkami gospodarczymi oraz szpital. W 1819 r. w Chobienicach Kazimierz ożenił się z Gabrielą Mielżyńską herbu Nowina (1798-1822), z którą miał syna Kazimierza ożenionego z Marią hr. Zamoyską z Zamościa herbu Jelita. 13 lat po śmierci Marii, dnia 1 lutego 1835 r. w Krakowie, zawarł związek małżeński z Barbarą Julianną Ewą hr. Wielopolską z Zabełcza herbu Starykoń. Z drugą żoną doczekał się dziewięciorga dzieci, z których córeczka Zofia zmarła zaraz po urodzeniu (około 1840 r.). Syn z pierwszego małżeństwa ? Kazimierz, miał z żony Marii trzy córki: Marię Gabrielę (1855-1927) zamężną z Bogdanem Michałem ks. Ogińskim herbu Oginiec, Elżbietę Konstancję Ewę (1859-1947) zamężną z Władysławem Leonem Adamem ks. Sapiehą-Kodeńskim z Krasiczyna herbu Lis oraz Anielę Konstancję Aleksandrę (1861-1932). Aniela nie znalazła męża. Siostry zamieszkały w majątkach mężów, a jej przypadły rodowe Potulice, wraz z okolicznymi dobrami wchodzącymi w skład majątku. Już za jej rządów, w latach 1890 i 1920 ślesiński dwór był przebudowywany. Po wyzwoleniu Polski zarządcą folwarku w Ślesinie był Muślewski. W 1926 r. areał majątku liczył 1735 ha, w tym 796 ha ziem uprawnych, 827 ha łąk i pastwisk, 46 ha lasów i 66 ha nieużytków. Dawał on czysty dochód gruntowy w wysokości 3245 talarów. W tym czasie w Ślesinie był też majątek należacy do Kościoła Katolickiego. W 1926 r. należał on do terenu gminy, a jego zarządcą był Stanisław Kawczyński. Areał gruntów liczył 117,3 ha, w tym 69 ha ziem uprawnych, 48 ha łąk i pastwisk i 0,3 ha nieużytków. Przynosił on czysty dochód gruntowy w wysokości 581 talarów. Po śmierci hrabiny w 1932 r. rozległe dobra wraz ze ślesińskim majątkiem wzięła pod swój zarząd Fundacja Potulickiej i gospodarowała tu do wybuchu 2 wojny światowej. W latach 1939-1945 wieś znajdowała się pod zarządem niemieckim, a od 1942 r. nosiła nazwę Schlössen. Po wojnie w budynku prawdopodobnie utworzono mieszkania. Został on gruntownie wyremontowany w latach 1970-1973.

- Obszerne fragmenty z przyszłej publikacji o dworach i pałacach woj. kujawsko-pomorskiego. Prawa do tekstu zastrzeżone (MK).

Opis

Dwór piętrowy, murowany z cegły i otynkowany, wzniesiony na kamiennej podmurówce, na rzucie prostokąta. Od zachodu dostawiona jest niewielka parterowa przybudówka na której znajduje się taras. Budynek nie posiada cech stylowych z wyjątkiem ciekawego neogotyckiego wejścia poprzedzonego schodami.

Park

Pozostałości parku z XIX w. o pow. zaledwie 0,3ha. Rośnie tu grupa wiekowych drzew o pomnikowych wymiarach. Założenie usytuowane jest malowniczo na wzniesieniu ze skarpą opadającą w stronę lokalnych dróg. Na zboczu zachowały się ceglane schody prowadzące do dworu.

Inne

Zabudowania gospodarcze.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011