Ściborze
Sciborze
Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:inowrocławski
Gmina:Rojewo
Rodzaj obiektu:Dwór
Powiat:inowrocławski
Gmina:Rojewo
Rodzaj obiektu:Dwór
Stan obecny
Mieszkania prywatne.Historia
Dwór z końca XIX w.Ściborze to stara wieś leżąca 8 km na północ od Inowrocławia. Pierwsza wzmianka o wsi zwanej Sczibersco pochodzi z 1065 r., a następna z 1193 r., gdy Sebersko wymieniane było jako własność kościoła mogileńskiego. W 1311 r. ze Ściborza pisał się chorąży Mikołaj. Stąd też prawdopodobnie pochodził Mościc ze Ściborza, wojewoda gniewkowski. Synem wojewody był Ścibor ze Ściborzyc herbu Ostoja (1347-1414) – starosta brzeski, wojewoda siedmiogrodzki, arystokrata polskiego pochodzenia w Królestwie Węgierskim, właściciel licznych zamków na Węgrzech i Słowacji oraz majątków ziemskich w Wielkopolsce. „Był bliskim przyjacielem Zygmunta Luksemburskiego, późniejszego cesarza rzymskiego. Występował przeciwko królowi Władysławowi Jagielle, ponieważ jako stronnik Andegawenów został wypędzony ze starostwa brzeskiego. Ożeniony był z Dobrochną Stęszewską, córką Sędziwoja z Szubina, wielkorządcy Polski w 1380 r. Miał braci: Marcina – kanonika płockiego, Mikołaja Bydgoskiego – kasztelana bydgoskiego, Andrzeja Podczaszego – wojewodę treńczyńskiego i siostrę Zofię.” (Na podstawie artykułu Wikipedii „Ścibor ze Ściborzyc").
W 1434 r. w zapiskach znajdujemy Moszcyca z Małego Ściborza, a pomiędzy 1441, a 1443 r. Mikołaja ze Ściborza, kasztelana inowrocławskiego. W 1583 r. część wsi należała do Jana Płonkowskiego h. Pomian, który miał tu 4 łany osiadłe i 2 zagrodników, a część do Macieja Tulibowskiego h. Nałęcz, syna Macieja - chorążego bydgoskiego. Do tegoż należały 2 łany i 3 zagrodników. Był jeszcze brat Macieja – Jan, który posiadał 7 łanów i 1 zagrodnika. Z czasem podział na Ściborze Wielkie i Małe zanikł. Pod koniec XVI w. wieś należała do Piotra Ostrowskiego, a następnie do jego syna Marcina. Ten w 1614 r. całe jej części dał kuzynowi Marcinowi, synowi Wojciecha. Co najmniej do końca XVII w. część wsi była w rękach Tulibowskich, a ostatnim z tego rodu wymienianym w Ściborzu był Ludwik. Na pocz. XVIII w. dziedzicem wsi był Łukasz Zaleski, a następnie Konstanty Dąbrowski, wojski inowrocławski, syn Teofila i Anny Żychlińskiej.
Po Dąbrowskich właścicielami wsi została rodzina Mielęckich. W 2. poł. XVIII w. wymieniani byli tu bracia Edmund i Józef Mielęccy, a następnie Józef hr. Wolski h. Rola (1752-1821), ożeniony z Nepomuceną Bnińską z Łodzi h. Łodzia (1754-1817). Ich córką była prawdopodobnie Teresa Wolska, która wyszła za Leona Gąsiorowskiego z Gąsiorowa herbu Ślepowron. Była jego trzecią żoną. Mieli oni syna Tomasza, ożenionego około 1805 r. w Gułtowych z Brygidą hr. Bnińską.
Tu natrafiamy na ciekawą historię tej kobiety, która przeżyła całą rodzinę oprócz dwojga prawnucząt. Krótko po ślubie straciła matkę – Franciszkę Bnińską, po niej męża a następnie w 1831 r. syna Ignacego, który zmarł na cholerę. Po kilku latach wyszła ponownie za mąż, za Jakóba Ksawerego Kęszyckiego h. Nałęcz, pułkownika z okresu wojen napoleońskich, który wkrótce zmarł. Dalej prawie co roku utraciła 7 sióstr, kilkoro dzieci, dwie dorosłe córki z których jedna, zamężna z Konstantym hrabią Bnińskim zostawiła jej troje wnuków. Z tych babka pochowała jedno zaraz po matce, a dwoje wychowała, wydała za mąż i znów straciła, aby wychowywać pozostałe prawnuki. Zmarła mając 82 lata w 1866 r. w Poznaniu.
W 1. poł. XIX w. Ściborze prawdopodobnie należało do Wierzbińskich. Tu w 1831 r. urodził się Władysław Wierzbiński h. Nałęcz, syn Andrzeja i Józefy Zboży-Zakrzewskiej z Modliborzyc. Rodzice umarli jak miał 4 lata. Wychowywali go początkowo wujostwo Adam i Franciszka Zakrzewscy. Około 1860 r. ożenił się z Felicją Koszutską z Koszut h. Leszczyc, z którą miał syna Macieja Romana (1862-1933), ożenionego później z Jadwigą Regulską h. Rawicz (1878-1959). Wierzbiński był współredaktorem Dziennika Poznańskiego, posłem na sejm pruski. Zmarł w 1888 r. w Poznaniu.
W 1888 r. we wsi znajdowało się 15 domów, zamieszkałych przez 246 osób, w tym 236 katolików i 10 ewangelików. Do majątku należały Mierogniewice i Topola, z którymi liczył on około 8 tysięcy mórg. Samo Ściborze miało 622,38 ha, w tym 533,53 ha ziem uprawnych, 10,86 ha łąk, 33,13 ha pastwisk, 12,22 ha nieużytków i 32,54 ha wód. Właścicielem majątku był w tym czasie Bronisław Gąsiorowski (1830-1902), ożeniony z Eulalią de Vanin (1823-1907). Brygida Bnińska, której historia opisana była wcześniej, była jego ciotką. Z kolei smutne i skomplikowane losy Gąsiorowskich można prześledzić w opisie Bytynia (pow. szamotulski) w naszym katalogu.
Pod koniec XIX w. wzniesiono we wsi, prawdopodobnie dla ówczesnego zarządcy - Brzeskiego, obecny dwór. W 1910 r. wieś liczyła 348 osób i 623 ha. Majątek był w rękach Heleny Gąsiorowskiej, a do oszacowania podatku gruntowego podawano kwotę ponad 14 tys. marek tzw. "czystego dochodu gruntowego". W 1926 r. dobra znajdowały się w dzierżawie Karola Ruszczyńskiego. Obszar jego gruntów nadal liczył 623 ha, w tym ziemi ornej 596 ha; w tymże roku wykazywano 4677 talarów "czystego dochodu". W latach 1939-1945 wieś nosiła nazwę Friggahof. Po 2. wojnie światowej dobra te zostały znacjonalizowane, a w dworze utworzono mieszkania. Po przemianach politycznych przełomu XX o XXI w. dwór należał do lokalnej jednostki samorządu, a w ostatnich latach został wykupiony przez lokatorów. Mieszkańcy sami odrestaurowali obiekt.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Opis
Dwór parterowy, nakrytym dwuspadowym dachem. Wzniesiony został na planie prostokąta, jest w całości podpiwniczony. W fasadzie pięcioosiowy, z piętrową wystawką zwieńczoną trójkątnym szczytem. Wejście poprzedzone jest obszernym tarasem i schodami. W elewacji ogrodowej przed wejściem znajduje się weranda, również poprzedzona schodami. Do północnego szczytu dostawiona jest lekko klasycyzująca, parterowa przybudówka z dodatkowym wejściem i zewnętrznym zejściem do piwnic.Park
Park z XIX w. o pow. około 2,5 ha. Spore połacie drzewostanu zostały tu wykarczowane, niemniej jednak park nadal stanowi cenne skupisko starych drzew. W jego północnej części znajduje się dawny śródparkowy staw.Inne
Zabudowania gospodarcze z pocz. XX w.tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.