Steklinek

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z 2. ćw. XIX / pocz. XX w.
Najdawniejszych dziejów Steklinka nie znamy. W zapiskach znajdujemy szereg nazwisk właścicieli, z których pierwszym dziedzicem był na pewno (w XVI w.) Paweł Łochocki z Łochocina h. Junosza. Następnie wieś należała do kolejnego z Łochockich: Stanisława - kasztelana dobrzyńskiego, ożenionego z Teofilą Rydzyńską. Mieli oni 3 synów: Stefana, Wojciecha oraz Józefa. Stefan odziedziczył po ojcu funkcję kasztelana; był dziedzicem Steklinka (Steklina Małego) oraz Niedźwiedzia w 1706 r., następnie dobra przeszły na brata Wojciecha. Ok. 1750 r. Łochocki był w posiadaniu Steklinka, Wygody, Niedźwiedzia i Czernikowa. 17 września tego roku zawarł w Witosławiu kontrakt sprzedaży tych dóbr, za kwotę 75 tys. talarów, z Władysławem Krzyckim h. Kotwicz, starostą zelgniewskim. Ten ożeniony był z Teresą Nieżychowską h. Pomian. W 1759 r. jego synowie Kazimierz - gen. adiutant i Stanisław - podkomorzy królewski wraz z pozostałymi potomkami dokonali w Witosławiu podziału majątku, na skutek którego owe dobra dostał Stanisław Krzycki (1731-1794). Ok. 1789 r. Krzycki sprzedał majątek Antoniemu Nałęczowi (1740-1823), synowi Antoniego i Magdaleny Koziebrodzkiej. Hrabia był potomkiem jednej z najstarszych rodzin w Polsce, nestorem ziemi dobrzyńskiej, deputatem na Trybunał Koronny oraz posłem Sejmu 4-letniego. Dobra w Steklinku częściowo były dzierżawione gburom (chłopom), którzy płacili 531 zł. czynszu rocznie. Nałęcz na swoich polach wysiewał 76 korców żyta i 12 korców pszenicy. W 1773 r. w Osieku k. Brodnicy ożenił się z Teresą Zboińską z Ossówki h. Ogończyk (1750-1827), z którą miał 9. dzieci: Salomeę, Ignacego, Alberta, Józefa, Piotra, Wojciecha, Teresę Jadwigę, Brygidę i Franciszka. Z tychże majątek odziedziczył Piotr Nałęcz (1780-1841). Wszyscy jego bracia umarli jeszcze w XVIII w. Siostra Salomea (1776-1833) wyszła za Ludwika Borzewskiego h. Lubicz, a Teresa (1784-1848) za Bernarda Antoniego Smoleńskiego h. Zagłoba. Borzewscy mieli dzieci: Antoniego, Brygidę, Honoratę, Kaliksta i Teklę, zaś Smoleńscy syna Ludwika (1814-1899). Za tegoż Ludwika wyszła później córka Piotra - Waleria Katarzyna (1818-1903). Jego pozostałe dzieci to Karolina oraz Józef Kajetan Antoni. W 1885 r. na Steklinek składała się wieś i folwark. Dobra leżały w powiecie lipnowskim, gminie Mazowsze i parafii Czernikowo. Było tu 20 domów z 246 m-cami. Do folwarku należało 1196 mórg, w tym 714 m. ziem uprawnych, 77 m. łąk, 45 m. pastwisk, 100 m. wód, 202 m. lasu, 39 m. zarośli i 19 m. nieużytków. Zabudowania stanowiło 11 budynków drewnianych i 7 murowanych, plus sam dwór i cegielnia. W gospodarstwie zaprowadzony był 13 polowy płodozmian. We wsi mieszkało też 39 osadników, którzy posiadali 144 morgi ziemi. Pobliska Wygoda miała 14 osadników ze 158 morgami, a kolonia Jackowo 6. ze 150 morgami. Możemy domniemać, że potomkowie Nałęczów dzierżyli Steklinek do pocz. XX w., kiedy to jego posiadaczem został Leon Karol Lissowski (1867-1931). Około 1890 r. ożenił się on z Heleną Chrzanowską h. Nowina, z którą miał córkę Barbarę i syna Karola. W 1900 r. Lissowscy byli fundatorami kościoła p.w. św. Marcina w pobliskim Mazowszu. Mniej więcej w tamtym czasie spalił się dwór, lecz nie został odbudowany. Na potrzeby mieszkalne dla zarządców przebudowano spichlerz dworski. Lisowskim zapewne nie zależało na odbudowie bo i tak na swoją główną siedzibę wybrali Kijaszkowo. Dziedzic był ziemianinem, ale także aktywnym działaczem społecznym oraz ułanem w 4 szwadronie 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich, do którego wstąpił wraz z synem. Razem walczyli o zdobycie Wilna w kwietniu 1919 r. Za udział w wojnie Lissowski został odznaczony srebrnym krzyżem Orderu "Virtuti Militari" V klasy i Krzyżem Walecznych. Później brał jeszcze udział w Powstaniach Śląskich, za co otrzymał Krzyż Śląski. W okresie międzywojennym Kijaszkowo liczyło 584, zaś Steklinek 627 ha gruntów. W obu majątkach znajdowały się suszarnie cykorii i gorzelnie. Po śmierci Leona dobra odziedziczyła wdowa Helena. Prawdopodobnie pod koniec lat 30. XX w. została pozbawiona Steklinka na skutek przejęcia przez Skarb Państwa i przymusowej parcelacji. Po 2. wojnie światowej pozostałości folwarku zostały znacjonalizowane.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Książka Adresowa Gosp. Rolnych pow. 50 ha Woj. Pomorskiego, 1929;
Księga adresowa Polski, 1930;
Wielka Genealogia Minakowskiego.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wznosi się pośrodku parku. Jest to budynek zbudowany na planie prostokąta, w dłuższej osi SW-NE, fasadą skierowany na południe, parterowy i nakryty dwuspadowym dachem.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. 3,6 ha. Środkowa część parku została "zagospodarowana" jako poletko uprawne. Na parkowy drzewostan nadal składa się ok. 30 gatunków drzew i krzewów. W północnej częsci parku znajduje się staw o pow. 0,22 ha (Geoportal).

Inne

Zabudowa folwarczna, XIX/XX w. ( spichlerz z oborą, stodoła i suszarnia cykorii);
Kapliczka przydrożna, 1934 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011