Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Rulewo
Zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura RulewoMiniatura Rulewo

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Rulewo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek KujawaAgnieszka DąbrowskaAndrzej M

Rulewo

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:świecki
Gmina:Warlubie
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski z 3 ćw. XIX w.
Obiekt:dwór, nr rej.: 94/A z 18.12.1981
Park:nr rej.: A/494/1 z 22.09.1997

Stan obecny

Właściciel prywatny.
W obiekcie mieści się hotel i restauracja.
W okresie wiosna-jesień polecam dobrze zorganizowany Park linowy - dla maluchów plac zabaw z odrębną trasą przeszkód. Piękne miejsce, zarówno dobra zabawa jak i wypoczynek - gwarantowane.

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
Rulewo to wieś leżąca 14 km na płn.-zachód od Grudziądza. Pierwsza wzmianka o osadzie kociewskiej, należącej do komturii krzyżackiej w Świeciu pochodzi z 1295 r. W tymże roku biskup kujawski Wisław wyznaczył dziesięciny z R. dla nowo wybudowanego kościoła w Wielkim Komorsku. Nazwę wsi zapisywano wówczas jako Ruleuo i Rulow. W 1310 r. wielki mistrz Henryk von Plotzke (nadkomtur malborski) podarował ją - na prawie malborskim - Henrykowi de Pen "Henrico dicto de Pen". Za czasów krzyżackich wieś należała do wójtostwa tczewskiego. Na przestrzeni kolejnych wieków wieś przechodziła z rąk do rąk, stanowiąc na przemian własność polską albo niemiecką. W 1445 r. 1/3 wsi należała do Jana Bischofa, który sprzedał ją za 350 grzywien "dobrej monety" Dyterykowi i Milwanowi. W 1478 r. dokonali oni wraz z synami Milwana zamiany na inne dobra, od Fryderyka Nebischitza i Gabriela von Hirszgrina, za dopłatą 20 grzywien. Tenże Gabriel w późniejszych latach nazywał siebie "Gabrielem z Rulaw". W 1533 r. część wsi z przyległościami nabył dla swego brata Jan Kopicki. Rodzina ta siedziała na jednym z działów prawie do końca XVI w. W tym okresie zapisano także, że część lasów w R. należała do Wielkiego Lubienia.
W 1558 r. na drugim dziale R. siedział Rafał Kos, który zamienił się z Franciszkiem Żelisławskim, starostą prabuckim (w zapisce nie podano, na jakie dobra). W międzyczasie we wsi pojawili się także Konarscy. W 1548 r. Feliks K. z żoną Eufrozyną Sokołowską darowali swoją część R. wraz z poddanymi - Stanisławowi Konarskiemu. W 1583 r. 11 gburów w R. (chłopów małorolnych) płaciło po 1. korcu żyta i tyleż owsa, tzw. "mesznego" (roczna opłata dla plebana). W poł. XVII w. wieś należała do kolejnego Konarskiego, starosty w Czarnem (Hammerstein). Miał on w R. 11 poddanych, posiadających po dwie włóki ziemi. W tym czasie współwłaścicielem R. i posiadaczem Buszna był Dorpowski. Za jego czasów uchwalono "pobór podwójny, a akcyzę potrójną", tak więc właściciel płacił ogółem po 16 florenów i 18 groszy podatków rocznie. Zapewne synem tegoż Dorpowskiego był wzmiankowany w 1684 r. Jakub de Krowiczyn - Dorpowski. Zapis nazwiska sugeruje, że ciż Dorpowscy pisali się z Krowiczyna na Kujawach wschodnich (obecnie miejscowość ta nazywa się Krojczyn). W 1712 r. Adam i Stanisław Konarscy sprzedali Rulewo Kazimierzowi Kosbudowi Pawłowskiemu. Po nim dobra odziedziczył Jakub Pawłowski, ławnik świecki, następnie (od 1787) tegoż syn - Michał, proboszcz w Komorsku.
W 2. poł. XVIII w. Pawłowscy wybudowali dwór, w którym istniała kaplica domowa. Przy kaplicy urzędował kapelan, którym był jeden z bernardynów z Nowego nad Wisłą. W 1773 r. dokonano spisu inwentarza majątku: "koni było 37, źrebiąt 2, wołów 40, krów 31, jałowic 7, owiec 570, świń 51. Wysiew pszenicy 3 korce, żyta 420, jęczmienia 190, owsa 144, grochu 20, tatarki 24, lnu 2, siana zebrano 40 fur". (za Sł. Geogr.)
Po Michale P. odziedziczył kolejny Pawłowski, również imieniem Michał - dziedzic Mokrego pod Chojnicami. Na przeł. XVIII i XIX w. dwór uległ zniszczeniu w wyniku pożaru. Nie został odbudowany, a zrujnowana posiadłość dopiero w 1828 r. została wystawiona na subhastę (przymusową licytację). Nabywcą - za kwotę 15,05 tys. talarów - został Rudolf Maercker. Rok później Gustaw Theodor Maercker na fundamentach zrujnowanego dworu rozpoczął budowę nowego, klasycystycznego pałacu. W rękach Maerckerów majętność pozostawała do 1945 r. "Nowy właściciel kontynuował jednocześnie prace nad otaczającym pałac parkiem krajobrazowym o cechach romantyzmu, założonym przez rodzinę Pawłowskich na pocz. XIX w. Dzięki właścicielom rozwijało się nie tylko założenie pałacowo-parkowe, ale i cała wieś Rulewo. Syn Gustawa, Hans Nathanel wybudował przy pałacu tartak, kuźnię, gorzelnię, a nawet elektrownię – większość z tych obiektów przetrwała do czasów współczesnych. Jego doskonałe gospodarowanie oraz aktywny udział w życiu społecznym i politycznym, uwieńczone zostały nadaniem tytułu szlacheckiego. Kartusz herbowy rodu Maerckerów do dziś znajduje się w tympanonie przedniej ściany pałacu." (inf. P. Hanza)
W 1885 r. Rulewo wraz z folwarkiem Steinhof miało 1530 ha obszaru, w tym 815 ha lasów, 33 ha łąk oraz 537 ha ziemi uprawnej. Z roli wykazywano 6519,18 marek czystego dochodu gruntowego. We wsi znajdowały się 22 domy i 50 "dymów", w których mieszkało łącznie 300 osób, w tym 210 katolików i 90 ewangelików. Wśród nowoczesnych zabudowań majątku znajdowała się gorzelnia oraz hamernia, produkująca głównie osie do wozów. Ponadto gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła holenderskiego oraz owiec rasy Rambouillet. W latach 20. XX w. dobra pod zarządem Rudolfa M. liczyły 2635 ha obszaru, w tym 550 ha ziemi ornej i 2 tys. ha lasów, z czystym dochodem oszacowanym na 9640 marek. Majątek posiadał także własny młyn oraz tartak. W latach 1924-26 Rudolf dokonał gruntownego remontu oraz powiększył pałac o przybudówkę. W 1930 r. wieś stanowiła obszar dworski w pow. świeckim i liczyła 260 m-ców. Była tu także kuźnia należąca do A. Leszke. Aż do stycznia 1945 r. właścicielem Rulewa był Rudolf Julius Emil von Maercker. Po wojnie dawne dobra znacjonalizowano, a na bazie pozostałości majątku utworzony został PGR, zlikwidowany ustawowo przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na pocz. lat 90. XX w. Obiekt przejęła AWRSP, która w 1994 r. sprzedała pałac wraz z parkiem osobie prywatnej. Nowi właściciele wyremontowali pałac, a całe założenie zostało zrewitalizowane i zaadaptowane na obiekt turystyczno - rekreacyjny.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Książka Adresowa Gosp. Rolnych ponad 50 hektarów Województwa Pomorskiego, pod red. Stanisława Mantheya, Toruń, 1923;
Informacje ze strony internetowej Pałacu Hanza w Rulewie;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal:
Mapster:
8647 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 2477_Warlubien_1940_BYU.jpg
Zdjęcie archiwalne nadesłane przez Pałac Hanza w Rulewie. Dziękujemy!
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, fasadą skierowany na wschód, dwutraktowy, z sienią pośrodku i balkonem wspartym na czterech filarach i dwóch kolumnach od frontu. Do sieni prowadzą schody z balustrada tralkową. Przy elewacji bocznej znajduje się nowsza przybudówka.

Park

Park krajobrazowy z 2 poł. XIX w. o pow. 7,82 ha. Starannie utrzymany, stanowi piękne miejsce do wypoczynku. Wewnątrz parku znajdują się dwa stawy i romantyczna grota z koralowca.
Zachowany cenny drzewostan z typowymi gatunkami parkowymi, takimi jak dęby szypułkowe, jesiony wyniosłe, buki, klony i wiele in.

Inne

Zabudowania gospodarcze z końca XIX w.
3 mostki, nr rej.: A/494/1 z 22.09.1997
Cmentarz rodowy, nr rej.: A/494/1 z 22.09.1997
Czworaki z poł. XIX w.
Ekonomówka (obecnie dom nr 9) z lat 20-tych XX w.
Dom ogrodnika (nr 11) z pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.