Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Radzyń Chełmiński

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:grudziądzki
Gmina:Radzyń Chełmiński
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:ruiny zamku, nr rej.: A/61 z 18.10.1934

Historia

Warownia krzyżacka datowana na I połowę XIV wieku stanowi przykład architektoniczny z okresu największego rozkwitu sztuki zakonu. Zamek wznosił się na przesmyku dwóch obecnie wyschniętych jezior, przy trakcie z Grudziądza do Wąbrzeźna, Golubia i Torunia. Pierwotne założenie wzniesione z inicjatywy mistrza krajowego Hermana Balka było zapewne drewniano-ziemne. Gród wznosił się w pobliżu osady, która funkcjonowała już w 1224 roku a w 1285 roku odnowiono jej prawa miejskie. W roku 1251 miejscowość została podniesiona do rangi komturstwa. Z roku 1278 pochodzi dokument mówiący o bliżej nieokreślonych pracach budowlanych. W roku 1285 ufundowano kaplicę Świętego Krzyża. Datowanie samego zamku do dziś jest przedmiotem spornym. Wg M. Arszyńskiego nastąpiło to w ostatniej dekadzie XIII wieku. Wg C. Steinbrechta i T. Torbusa budowa odbyła się w dekadzie następnej. K. H. Clasen przesuwa zakończenie prac na rok 1340 a B. Guerquin widzi je w 1329 roku. Na lata 1466-1772 przypada okres kiedy warownia należała do Polski i pełniła funkcję siedziby starostwa. W roku 1481 odbyły się prace budowlane, nie znamy jednak dziś jaki miały zakres. W roku 1628 zamek znacznie ucierpiał w wyniku najazdu szwedzkiego. W XVIII wieku warownia jednak wciąż była użytkowana. W 1780 roku zamek przeszedł w posiadanie władz pruskich, które rozpoczęły jego sukcesywną rozbiórkę. Zdążono rozebrać trzy skrzydła a południowe pozbawiono sklepienia i części podziałów wewnętrznych. W roku 1838 zabezpieczono pozostałości zamku. Na lata 1886-1890 przypadają badania podjęte przez C. Steinbrechta. Na początku XX wieku kaplica nakryta została nowym dachem. Na lata 1961-68 przypada konserwacja zabytku i rekonstrukcja części jego murów.
Założenie posadowione na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu o bokach 51/52 m, otoczone było murem zewnętrznym i głęboką fosą wzmocnioną murami oporowymi. Pod względem rozplanowania, rozlokowania funkcji i przeznaczeniu pomieszczeń, założenie było typowe dla krzyżackiej siedziby konwentualnej. Założenie wyposażone było w cztery wysmukłe, narożne wieże posadowione na planie kwadratu. Od północnego wschodu umieszczono ortogonalną wieżę typu bergfried. Wszystkie skrzydła wyposażone były w piwnice o przeznaczeniu magazynowym. Przyziemie zajęły izby gospodarcze, piętro zaś izby reprezentacyjne i sale pełniące zasadnicze funkcje w życiu konwentu. Główne pomieszczenia umieszczono w skrzydle południowym. W jego wschodniej części znajdowała się trzyprzęsłowa kaplica przesklepiona gwiaździście z niezwykłym, dwubocznym zamknięciem od wschodu. Obok niej w pomieszczeniu wieży umieszczono zakrystię. Po zachodniej stronie ulokowano refektarz. W skrzydle wschodnim mieścił się kapitularz, z przylegającym do niego od północy dormitorium. Skrzydło zachodnie mieściło mieszkanie komtura oraz przejście do danskeru w formie wykusza wspartego na kamiennych kroksztynach (zachowane do dziś). Do danskeru wiódł ganek na arkadzie przerzuconej ponad międzymurzem. W skrzydle północnym umieszczono infirmerię i kuchnię. Dziedziniec otoczony był z wszystkich stron krużgankami. Na osi skrzydła południowego znajdował się wjazd na zamek. Wjazd połączony był z zewnętrznym murem szyją. Elewacje zamku zdobione były romboidalną dekoracją z zendrówki. Założenie posiadało rozległe, trapezoidalne w planie przedzamcze otoczone kurtyną z bramą od północnego wschodu. Wzdłuż niej stały m.in. stajnie, wozownie, browar i spichlerze. Mury przedzamcze poddane były praco konserwatorskim w latach 80 tych XX wieku.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Karol Barsolis Turysta Kulturowy 8 lat i 2 miesiące temu
ciekawe ruiny zamku pokrzyżackiego ,wart zwiedzania .ładna prezentacja =galeria zdjęć . Ziemia Chełminska kojarzy sie zawsze okupantem = krzyżokami

Karol Barsolis Turysta Kulturowy

www.turystakulturowy.pl
Marek Kujawa3 lata i 4 miesiące temu
...niepełnosprawności. Wygląda na to, że wchodziłem na próżno