Radłowo

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z lat 30. XX w.
Właścicielem wsi na pocz. XV w. był Tomek herbu Laska (Leszczyc), z Pakości. Dobra przekazał jednemu z synów imieniem Materna (Marcin) z Pakości (zm. w 1449 r.). Był on podczaszym inowrocławskim w latach 1418-1448, starostą bydgoskim w latach 1425-1429. Następnie majątek przejął jego brat, Wojciech z Pakości, który w latach 1432-1459 był kasztelanem śremskim. Pozywał on w 1444 r. Małgorzatę, wdowę po Bartoszu Gostyńskim oraz jej dzieci. Z działów przeprowadzonych z bratem Materną w 1445 r. wziął Jankowo, Krotoszyno, Sadłogoszcz, Piekczyno, Radłowo i połowę Chomętowa. Na pocz. XVIII w. majątek należał do braci Jabłkowskich, od których nabył go w 1745 r. Franciszek Łęski herbu Dołęga za 12 tys. złp. Następnie Franciszek miał sprzedać majątek synowi Marcinowi, lecz do transakcji nie doszło, skwitowali się tylko wzajemnie z sumy 40 tys. złp. Żoną Franciszka była Anna Działyńska, córka Jana i Zofii Kłobukowskiej, zaślubiona przed 1733 r. Miała ona na Radłowie zabezpieczoną sumę posagową w wys. 11.120 złp. W 1774 r. dobra te nabył Antoni Gołecki za 40 tys. złp. Następnie folwark miał wielu właścicieli, a w latach 30.XX w. wzniesiono tu nieistniejący obecnie dwór. Ostatnim przedwojennym właścicielem tego majątku był Eugeniusz Wittman. Po 1945 r. majątek rozparcelowano, a w budynku dworu utworzono mieszkania. Z powodu złego stanu technicznego, w latach 80. XX w. dwór został rozebrany.
Po parcelacji majątku głównego, na początku XX w. we wsi powstało kilka mniejszych gospodarstw, których właściciele oficjalnie wymienieni zostali w księdze adresowej z 1930 r. Byli to: Gottfrid Baum (70 ha), Reinhold Bethge (56 ha) i Bernhard Rinno (58 ha). Wszystkie domy zachowały się do czasów obecnych, zostały jedynie przebudowane. Dom Gottfrida Bauma ma obecnie numer 49 i oficjalnie figuruje w wykazie zabytków gminy Pakość jako dwór.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Regesty)
Księga Adresowa Polski 1930
Lokalizacja majątków na podstawie badań terenowych i informacji od respondentów. Serdeczne podziękowania dla seniorki ze znakomitą pamięcią, p. Frąckowiak.


Opracowanie na podstawie \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"regestów\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" Włodzimierza Dworzaczka i badań terenowych.
Prawa do tekstów zastrzeżone (M.K.)

Opis

Dwór Wittmanna był budynkiem parterowym, wzniesionym na planie prostokąta i podpiwniczonym. Nakryty był wysokim dwuspadowym dachem z facjatką w fasadzie. Wejściem zwrócony był na południe. Zachowały się tutaj relikty brukowanego podjazdu z septagonem (gwiazdą siedmioramienną) ułożonym z kostki granitowej, znajdującym się przed dawnym wejściem do dworu. Ta część Radłowa nazywana jest Wytmanowem. Przybliżone miejsce lokalizacji obiektu zaznaczone jest na mapce Google.
Budynek uznawany oficjalnie jako dwór to dom mieszkalny nr. 49. Wzniesiony został w centrum wsi, fasadą skierowany jest na wschód. Jest to budynek parterowy, nakryty dwuspadowym dachem, z wystawkami w obu elewacjach. Na skutek remontów pozbawiony został cech stylowych. Za budynkiem znajduje się podwórze typowe dla indywidualnego gospodarstwa rolnego z zabudowaniami, pochodzącymi głównie z XX w.
Pozostałe dwa budynki po przebudowach nie przypominają pierwotnych siedzib ich właścicieli. Są to parterowe domy, nakryte dwuspadowymi dachami. Jeden (po Bethge\\\\\\\'m) znajduje się obok stawu w centrum wsi, a drugi (po Rhinno) w kolonii zwanej Karolewem.

Park

Dawne założenia parkowe w Radłowie nie posiadają czytelnej kompozycji przestrzennej. Zostały w większości wykarczowane (park przy dworze Witmanna - w całości).
W pobliżu opisywanego domu nr 49 pozostałości parku brak. Ogród należący do majątku Bethge\\\\\\\'go leżał w południowej części gospodarstwa, jego relikty o pow. ok. 0,5 ha zachowały się do dzisiaj. Ogród należący do majątku B. Rhinno znajdował się na zachód od domu. Jego relikty, liczące również ok. 0,5 ha znajdują się na zachód od domu. Wewnątrz daje się zauważyć spore wzniesienie o wys. kilku metrów.

Inne

Zabudowania gospodarcze i folwarczne
Relikty bramy wjazdowej
Kościół ewangelicki z pocz. XX w., obecnie mieszkania

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011