Przysiek

Stan obecny

Właścicielem jest instytucja charytatywna - Caritas.

Historia

Pałac z 1739 r.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu wielkiego mistrza Henryka Dusemera z 1356 r. Nosiła wówczas nazwę Prseschek. Wieś w 1457 r. nadana została przez Kazimierza Jagiellończyka radzie miejskiej Torunia, która w 1608 r. założyła tu folwark. Zniszczony całkowicie w czasie wojny szwedzkiej w 1659 r., odbudowany został w latach 1661 - 1668 staraniem szafarza miejskiego (kamlarza) Ernesta Lichtfussa. Właścicielami majątku w okresie 1883?1886 był Julius Freitag, a w latach 1886?1940 rodzina Neumann, dla których powstał obecny dwór, wzniesiony na fundamentach wcześniejszego. Pod koniec XIX w. dwór został gruntownie przebudowany i powiększony o skrzydło od płd. Po 2 wojnie światowej majątek znacjonalizowano i został własnością Skarbu Państwa Polskiego. W 2002 r. właścicielem został Caritas, który wyremontował obiekt i przywrócił go do dawnej świetności.

Opis

Dwór eklektyczny o cechach barokowych. Murowany z cegły i otynkowany, parterowy, z piętrowym ryzalitem i mansardem oraz piętrowym skrzydłem. Pod częścią środkową znajdują się sklepione piwnice. Część starsza, siedmioosiowa, wzniesiona jest na rzucie prostokąta, z jednoosiowym ryzalitem pośrodku elewacji frontowej i nowszą przybudówką od tyłu - skrzydłem dostawionym poprzecznie do cz. starszej, z kwadratową wieżą od płd., poprzedzoną niewielkim przedsionkiem. Układ wnętrz dwutraktowy, w skrzydle płd. znajduje się obszerna sala wypełniająca przyziemie. Na zewnątrz ryzalit przedzielony profilowanym gzymsem, zwieńczony neorenesansowym szczytem, na którym znajduje się kartusz rodowy z herbem Bersten. Zbliżone do niego szczyty wieńczą skrzydło płd. oraz korpus części starszej od płn. Dach cz. starszej jest mansardowy z nowymi lukarnami, a skrzydła płd. dwuspadowy. Wieża rozdzielona jest gzymsami na trzy kondygnacje, zwieńczona dzwonowatym hełmem ze ślepą latarnią, szalowanym w dolnej strefie i podbitym blachą w górnej.
Ruina dawnego browaru. Budynek późnorenesansowy, zbudowany w 1608 r. przez radę miejską Torunia. Spalony w 1950 r., z wyjątkiem skrzydła mieszkalnego, Złożony z dwóch budynków, większego będącego właściwym browarem i mniejszego, mieszkalnego, przybudowanego asymetrycznie do krótszego, płn.-zach. boku. Właściwy browar pierwotnie parterowy z dwiema kondygnacjami strychowymi, wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta. Okna zamknięte odcinkowo i półkoliście, w opaskach. Nad krótszymi bokami szczyty trójkątne, zakończone uproszczonymi wolutami, zwieńczone trójkątnymi przyczółkami. W szczytach liczne półkoliście zamknięte okienka o różnych rozmiarach. Część mieszkalna zbliżona do kwadratu, dwutraktowa, dwuosiowa w elewacjach bocznych, trójosiowa w elewacji szczytowej, z wejściem pośrodku. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką.
Młyn zbudowany w 1725 r. Murowany z cegły i otynkowany, bez wyraźnych cech stylowych. Prostokątny, jednokondygnacyjny. Wewnątrz stropy belkowane, częściowo zawalone. Dach czterospadowy kryty dachówką, zwieńczony chorągiewką z herbem miasta Torunia i datą budowy. Obecnie częściowo zrekonstruowany.

Park

Park krajobrazowy z końca XIX w. o pow. około 6 ha. Drzewostan parku reprezentowany jest przez 38 gatunków drzew. Oprócz drzew krajowego pochodzenia rośnie tu również wiele okazów egzotycznych, m.in. dąb czerwony, choina kanadyjska, daglezja i dąb szkarłatny. Na łąkach Przysieka rośnie skupienie 3 dębów o obw. w pierśnicy 388 - 477 cm, uznanych za pomniki przyrody, a przy drodze Toruń - Bydgoszcz znajduje się kolejny pomnik - dąb o obw. 340 cm. Ozdobą założenia jest kanał łączący się pierwotnie z układem wodnym budynków przemysłowych. Założenie znajduje się na platformie nieco wyniesionej ponad pradolinę Wisły.

Inne

Młyn z 1725 r.
Browar, obecnie hotel, 2 ćw. XVIII, XX w.
Ogrodzenie z bramami, nr rej.: A/504 z 19.05.2005

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011