Skatalogowanych zabytków: 11428
Zarejestruj się
Miniatura Pokrzywno
2004, zdjęcie Rafał Terkner
Miniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura PokrzywnoMiniatura Pokrzywno

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Rafał TerknerAndrzej MMarek KujawaWaldemar Potulny

Pokrzywno

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:grudziądzki
Gmina:Gruta
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:ruiny zamku, nr rej.: A/142/60 z 18.10.1934

Stan obecny

Pozostałości

Historia

Warownia była jedną z najstarszych budowli krzyżackich na ziemi chełmińskiej. Pierwotnie miejscowe ziemie zostały nadane misyjnemu biskupowi Chrystianowi. Przed zamkiem wznosił się gród zlokalizowany w widłach dwóch rzek. Badania przeprowadzone przez R. Boguwolskiego odsłoniły pozostałości wału drewniano-ziemnego i osady przed krzyżackiej z przełomu XII i XIII wieku w północo-zachodniej części zamku górnego. Warownia znajdowała się w strategicznym punkcie na wzgórzu przy trakcie z Radzynie do Grudziądza. W roku 1231 zakon rozpoczął budowę prowizorycznej fortalicji drewniano-ziemnej wzmiankowanej w latach 1239-1241 i określanej mianem Engelsberg ? Mons Angelorum (Góra Aniołów). Z roku 1279 pochodzą wzmianki o pierwszym komturze Henryku Brabantiusie. To najprawdopodobniej on zainicjował budowę murowanej warownie prowadzonej aż do 1335 roku. W IV ćwierci XIII wieku kamienny zamek wysoki został nadbudowany cegłą. W roku 1416 w którym umarł ostatni komtur Fryderyk von Zollern warownia przestała pełnić funkcję siedziby komturstwa. Później zamek wraz z folwarkiem został włączony do wójtostwa w Rogoźnie. Spowodowało to utratę jego wcześniejszego strategicznego znaczenia. W latach 1466-1772 w zamku funkcjonowało starostwo polskie. W roku 1611 kaplica zamkowa została strawiona przez pożar. W roku 1657 warownia została zniszczona przez wojsko szwedzkie. Częściowa odbudowa prowadzona do 1664 roku nie doprowadziła do odzyskania przez zamek jego wcześniejszych walorów. Rząd pruski sprzedał zabudowania a w latach 1784-1800 zaczęto budowlę rozbierać. W roku 1789 zawaliły się mury kaplicy. W roku 1967 podjęto prace konserwatorskie, które objęły m.in. budynek bramny zamku wysokiego. Obecnie ruina jest nie zadbana i poddana jest degradacji. Dyspozycja przestrzenna założenia zajmującego obszar około 200/300 m jest w dalszym ciągu czytelna. W czasach krzyżackich założenie składało się z zamku górnego, średniego i oddzielonego fosą dużego przedzamcza. W roku 1965 inwestycje komunikacyjne doprowadziły do znacznego zatarcia założenia. Obecnie przez teren przedzamcza przebiega szosa. Rozebrana została również partia średniowiecznego muru obwodowego ze ślepymi ostrołukowymi arkadami. Zamek górny został w dużej części rozebrany. Ruina znajduje się na szczycie wzniesienia o wymiarach 45/45 metrów i otoczona jest z trzech stron stromymi zboczami. Są to szczątkowo zachowane ceglane zabudowania otaczające nieregularny dziedziniec. Najlepiej zachowało się skrzydło mieszkalne od wschodu. Dwukondygnacyjny budynek posadowiony był na planie litery L i mieścił na piętrze reprezentacyjną komnatę, być może refektarz. Komnata nakryta była drewnianym stropem na kamiennych wspornikach. Od południowego wschodu do skrzydła przylegał budynek bramny zachowany do wysokości korony murów drugiej kondygnacji. Portal został wyposażony w betonowe ościeża- wynik prac konserwatorskich z 1967 roku. Nad bramą znajdowała się kaplica zamkowa w dwuprzęsłowym pomieszczeniu. Sklepienia w jego wnętrzu zostały zrekonstruowane po wojnie. Pozostała zabudowa dziedzińca nie została rozpoznana. Nie ma informacji o wieży zamkowej. Na terenie zamku średniego zachowały się szczątki spichrza- ceglanego i otynkowanego z około połowy XIV wieku i w części być może starszy. Spichrz został przebudowany z XVIII i XIX wieku. Zachowały się też szczątki pozałamywanych, średniowiecznych murów obronnych oraz pozostałości dwóch, nowszych budynków gospodarczych. Reszta z budynków przylegających do muru obwodowego nie zachowała się. Na przedmurzu i w fosie widoczne jest zachowane zejście do nieprzebadanych dotychczas piwnic. W północno-zachodniej części przedzamcza znajduje się stodoła przylegająca do narożnika murów obwodowych. W jej północnej i zachodniej ścianie znajduję się zamurowane strzelnice. Na zewnątrz dawnej fosy zachowała się ceglana brama z ostrołukowym portalem, ozdobiona trójkątnymi szczytami oraz sterczynami, prowadząca na zamek średni. Brama połączona była niegdyś z zamkiem mostem przerzuconym ponad fosą.

Opis

Aktualnie (2010 r.) Czytelna jest jedynie część z wieżą bramną i wschodni mur pozostały po dawnym domu mieszkalnym. Oprócz tego wewnątrz ocalała wnęka we wieży bramnej, oraz jedna piwnica. Reszta zamku to nieczytelne, luźno porozrzucane fragmenty gruzów.

Park

Całe dawne założenie zamkowe, łącznie z przyległym drzewostanem, porośnięte jest samosiewami krzaków i drzew liściastych.

Inne

Zabytkowa brama gotycka XIII / XIV w.
Pozostałości murów obronnych XIV w.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Andrzej M13 lat temu
Budynek pokazany na zdjęciu pana Rafała , już się zawalił .
Marek Kujawa13 lat temu
..... i to dosyć dawno. Zdjęcie Andrzeja najlepiej oddaje to, co teraz pozostało z zamku.