Pławin

Stan obecny

Częściowo zamieszkany. Większość pomieszczeń to opustoszałe sale lekcyjne.

Historia

Pałac z przeł. XIX i XX w.
Pławin to wieś leżąca 6,5 km na północny-wschód od Pakości i około 11 km na północny-zachód od Inowrocławia. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1419 r., kiedy to należała ona do kapituły katedralnej we Włocławku. W 1488 r. biskup włocławski Piotr z Bnina nadał kolegiacie kościeleckiej dziesięcinę z kilku okolicznych osad oraz Pławina. W XVI w. wieś była gniazdem rodowym Pławińskich herbu Junosza; w latach 1560-1583 należała do Jana Pławińskiego a następnie jego syna Adama, który za młodu walczył z Turkami, Tatarami i Wołochami. Ten zmarł w 1642 r. i pochowany został u franciszkanów w Inowrocławiu. W tamtym czasie wieś była już podzielona, a jej część należała także do Andrzeja Pławińskiego, następnie do jego syna Łukasza, który w 1620 r. zapisywał posag 2 tys. złp. żonie Katarzynie z Irzykowa Baranowskiej.
W 2. połowie XVII w. dzierżawcą Pławina został Maciej Trzebiński, którego w 1683 r. kwitowali Świętosław Pławiński z żoną Heleną Mycielską. Pławińscy byli też dziedzicami Łąkocina, a Pławin posiadali mniej więcej do połowy XVIII w., kiedy znalazła się on na krótko w rękach Moszczeńskich herbu Nałecz, a następnie rodziny Popowskich. Na początku XVIII w. posesorami była m.in. rodzina Tańskich: Maciej, a później syn jego Stefan. W 2. połowie XVIII w. współwłaścicielami wsi byli Franciszka i Wojciech Kiełczewscy. Oboje zmarli w 1773 r. i pochowani zostali u reformatów w Pakości. W źródłach jest także wzmianka o pannie Eleonorze Kiełczewskiej z Pławina (zm. w 1786 r.). Pod koniec XVIII w. wieś była jeszcze częściowo w rękach Kiełczewskiego, a częściowo Radomińskiego z Wierzchosławic. Poprzez ożenek z Kiełczewską właścicielem części stał się Wojciech Mieczkowski herbu Zagłoba, kasztelanic konarsko-kujawski, który w 1788 r. wykupił cały majątek. Ich synami byli Kazimierz i Franciszek, którzy odziedziczyli Pławin w 1800 r. Zaledwie trzy lata później wieś została nadana Jakubowi Krügerowi, po którym w 1829 r. dziedziczył syn Moritz. Ten w 1819 r. ożenił się z Anną von Borck, córką Jakuba – generalnego dzierżawcy ekonomii Niszczewice. Pod koniec tego roku urodziła im się córka Fryderyka, zamężna później z Franciszkiem Białęskim. W 1850 r. majątek odziedziczył Carl von Krüger, syn Jakuba, jednakże tego samego roku właścicielem dóbr został Gustaw von Krüger, od którego 2 lata później nabył je Wilhelm Schmeckel. Ten po kolejnych 2 latach pozbył się dóbr na rzecz Rudolfa Wallnera, ożenionego z Malwiną von Borck z Jaksic. Ta zmarła przed 1866 r., a 3 lata później Rudolf ożenił się ponownie. W międzyczasie sprzedał majątek Ludwigowi Beckerowi, a sam nabył Żerniki k. Inowrocławia.
W tym czasie Pławin był już dobrami rycerskimi, a w 1880 r. wieś nabył Louis Hermann Jaentsch, ożeniony z Dorotą Rudolphi. Trzy lata później właścicielem został Edmund Mittelstaedt, ożeniony z Julią Jaentsch. W 1885 r. majątek liczący 290,48 ha został wystawiony na subhastę w sądzie inowrocławskim i sprzedany w ręce niemieckie. W 1890 r. jego właścicielem był Herman Jaentsch, który w krótkim czasie powiększył areał do 305,8 ha. Na ogólny obszar majątku składało się 294,4 ha ziem uprawnych, 8,6 ha łąk i 2,9 ha nieużytków. Przynosił on czysty dochód gruntowy 5430 marek. Specjalizował się w uprawie buraków, a także hodowli owiec i bydła. We wsi oprócz folwarku znajdowały się 4 domy ze 113 mieszkańcami, w tym 89 katolików i 24 ewangelików.
W 1903 r. Pławin nabył Otto August Schreiber (1865-1923). Od 1920 r. właścicielem był jego syn Richard, członek inowrocławskiej loży masońskiej „Zum Licht im Osten”. W 1926 r. pławińskie dobra liczyły 306 ha, w tym 294 ha ziemi ornej. Czysty dochód gruntowy z majątku wynosił 1810 talarów. Richard ożeniony był z Hildegardą Erxleben, z którą miał córki: Brigittę, Gabrielę i Christinę oraz syna Petera Otto Fritza. Był znanym społecznym działaczem niemieckim z polskim obywatelstwem. W czasie wojny źle traktował polskich pracowników, a pod jej koniec uciekł do Drezna.
W 1930 r. wieś liczyła 154 mieszkańców, była tu także kuźnia należąca do M. Ceglarskiego. W latach 1939-1945 Pławin był pod zarządem niemieckim i nazywał się Altschwemmen. Po 1945 r. majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Ziemie rozparcelowano, a w przebudowanym pałacu przez wiele lat mieściła się szkoła. Na skutek remontów budynek utracił wiele swoich cech stylowych.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł w Internecie.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, murowany z cegły i otynkowany, piętrowy, z obszernymi piętrowymi skrzydłami po obu stronach. Wszystkie części nakryte płaskimi dachami. Wejście poprzedzone murowanym gankiem dźwigającym taras. W trakcie przebudowy lokatorzy uratowali niektóre elementy zabytkowego wyposażenia pałacu przed dewastacją. Służą one obecnie jako ozdoba polany przed budynkiem.

Park

Park z przełomu XIX i XX w. o pow. około 1,5 ha. Rośnie tu cenny starodrzew z okazami osiągającymi wymiary pomnikowe. Ozdobą parku są dwa stawy znajdujące się w części północnej oraz południowej.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011