Ostrówek

Stan obecny

Własność ANR

Historia

Dwór z k. XIX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XV w., gdy wchodziła ona w skład dóbr należących do zamku i miasta Więcborka. Pod koniec XVI w. Ostrówek należał do ks. Piotra Zebrzydowskiego, dziekana przemyskiego, który w 1584 r. odstąpił cały klucz swemu bratu Andrzejowi. Ten zaślubił Agnieszkę z Łukowa, z którą miał syna Kaspra, późniejszego kasztelana kaliskiego. Kasper ożenił się z niejaką Anną z Żurowa. Zmarł ok. 1650 r., pozostawiając rozległe włości wraz z Ostrówkiem wdowie. Ta sprzedała majątek Andrzejowi Smuszewskiemu, synowi Stanisława. Swoje części odziedziczone po Zebrzydowskim sprzedał też Andrzejowi jego brat, ks. Adam Piotr Smoszewski. Niedługo później dziedzicem został Wawrzyniec Garczyński, burgrabia województwa pomorskiego, a po nim jego syn Damian. Ożenił się z Anną Radomicką, z którą miał syna Stanisława, późniejszego łowczego poznańskiego. Stanisław w 1707 r. odkupił od ojca cały majątek za kwotę 360 tys. złp. Ożeniony był z Wiktorią Szczawińską. Zaledwie po kilku latach Więcbork z zamkiem i przyległościami kupił od Garczyńskiego Jan Jakub Potulicki herbu Grzymała, wojewoda brzesko-kujawski, starosta borzechowski. Po nim odziedziczył Józef a następnie Aleksander Hilary Potulicki (1722-1776), starosta borzechowski i nowosielski, generał wojsk koronnych, ożeniony z Eleonorą Potocką. Właścicielem klucza dóbr więcborskich był co najmniej do 1793 r. Po 3. rozbiorze Polski wieś znalazła się w rękach niemieckich właścicieli. W 1885 r. pod zarządem Juliusza (Juliusa) Schwinninga majątek liczył 319,67 ha, w tym 267,06 ha ziem uprawnych, 47,49 ha łąk, 4,83 ha nieużytków i 0,29 ha wód. Czysty dochód gruntowy wynosił (razem z folwarkiem Annafeld) 3750 marek. Dobra znajdowały się w wysokiej kulturze rolnej, za co otrzymały miano "dóbr rycerskich". W 1890 r. dla właścicieli wybudowano obecny dwór, zapewne na miejscu starszego budynku. Widoczny jest on na mapach archiwalnych z 2. poł. XIX w. W 1906 r. nieco podupadły, 1300-morgowy majątek kupił od Schwinningów dom bankowy Drwęski & Langner (Marcin Biedermann). Była to polska firma, która w przeciwieństwie do Komisji Kolonizacyjnej wykupywała majątki z rąk niemieckich, aby sprzedawać je Polakom. W tym samym roku Ostrówek nabył Józef Rafał Aubracht-Prądzyński (1850-1909) h. własnego (Księżyc), ożeniony z Gabrielą Wolszleger h. Bełty. Majątek nabył dla swojego syna Lucjana (1880-1939). Jednak ten ostatecznie pozostał w Skarpie, a właścicielem Ostrówka został Franciszek Osłowski h. Kalkstein. W 1926 r. dobra pod jego zarządem liczyły 300 ha, w tym 270 ha ziem uprawnych, 25 ha łąk i pastwisk, 2 ha lasów i 3 ha nieużytków. Przynosiły 708 talarów czystego dochodu gruntowego.Franciszek Kalkstein- Osłowski zginał wraz z swoimi synami Stanisławem, Maciejem i Mieczysławem w obozie w Karolewie na początku wojny.Zostali wywiezieni ,ponieważ niemiecki właściciel Jastrzębca chciał przejąć ich majątek . Po wojnie dawny folwark został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, podległe pod zakład w Karolewie. W dworku utworzono mieszkania dla pracowników oraz sklep spożywczy należący do Gminnej Spółdzielni. Ze względu na zły stan techniczny dwór został opuszczony w 1999 r. i od tego czasu popada w ruinę.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926
Teki Dworzaczka (Regesty)
Wielka Genealogia Minakowskiego
Mapster, Geoportal
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór eklektyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi zblizonej do N-S, wejściem zwrócony na zachód. Murowany z cegły na kamiennej podmurówce i otynkowany; parterowy z poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym krytym eternitem, w całości podpiwniczony. Elewacje posiadają zdobienia nawiązujące do niderlandzkiego renesansu i klasycyzmu. Wejście w fasadzie umieszczone niesymetrycznie, poprzedzone niewielkim tarasem i schodami. Od strony wschodniej drugie wejście poprzedzone schodami ujętymi murkami.

Park

Park z k. XIX w. Obecnie pozostałości parku, które otaczają dwór od zachodu, południa i północy, liczą ok. 1,1 ha. W południowym narożniku parku znajdował się staw, obecnie wyschnięty.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Lista zidentyfikowanych i zmordowanych w Karolewie