Matyldzin
Mathildenhöhe
Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:nakielski
Gmina:Mrocza
Rodzaj obiektu:Dwór
Powiat:nakielski
Gmina:Mrocza
Rodzaj obiektu:Dwór
Stan obecny
Własność prywatnaHistoria
Dwór z poł. XIX / pocz. XX w.Matyldzin to wieś leżąca 3 km na płd.-zachód od centrum Mroczy i około 12 km na północ od Nakła nad Notecią. W dawnych czasach były to tereny należące do Wyrzy i jej właścicieli - Wyrzyskich. Pierwotny dwór we wsi Wyrza znajdował się już w poł. XVII w., jednakowoż nie ma to nic wspólnego z opisywanym założeniem - późniejszą wsią o nazwie Matyldzin. Właścicielami wsi Wyrza byli Przysieccy w XVII w., Bartłomiej Głębocki, a później Piotr Grabowski w XVIII w. i jego potomkowie.
Według przekazów i legendy, osada była własnością hrabiego Matyldzińskiego, którego władze pruskie miały wywłaszczyć jeszcze w XVIII w. Natomiast w księdze gruntowej z poł. XIX w. wzmiankowani są Julianne Parduhn i Michael Papstein (1849 r.). Następnie gospodarzyli tu Lechmanowie, posiadający również Wyrzę i część Białowieży.
Majątek zwany pierwotnie jako Mathildenhoehe, wydzielono ok. połowy XIX w. z gruntów trzech wsi: Wyrza, Kaźmierowo (Kaźmierzewo) i Białowieża. Pierwsze oficjalne wzmianki o Matyldzinie pochodzą z lat 60. XIX w. Dobra te wchodziły w skład dominium w Wyrzy i oprócz dworu i zabudowań folwarcznych, liczyły 3 domy z 43 mieszkańcami. Nazwa wsi dedykowana była żonie Friedricha Ferdinanda von Lechmanna – Emmie Mathildzie Kregel. Ci po ślubie wybudowali we wsi dwór, do którego wkrótce się wprowadzili. Budynek w 1919 r. został przebudowany i rozbudowany. Właścicielem majątku w tym okresie był Karl von Lechmann. Zmarł w 1922 r., a dobra przejął po nim brat – Karl Ferdynand Wilhelm Heinrich von Lechmann (ur. w 1838 r.), który zmarł jeszcze w tym samym roku (1922). Matyldzin przejął wówczas jego syn, dotychczas zarządzający Białowieżą - Ernst (III) Karl Otto Antoni von Lechmann. Reforma rolna z 1925 r. zmusiła go do sprzedaży około 300 ha z majątku. Na szczęście wcześniej odkupił on sporo ziemi od wyjeżdżających Niemców, później część gruntów przepisał synowi, dzięki czemu mniejszą ich ilość przeznaczono do parcelacji. W 1926 r. majątek Matyldzin wchodził w skład obszaru dworskiego Białowieża. Jego areał liczył 250 ha, w tym 205 ha ziem uprawnych, 20 ha łąk i pastwisk, 20 ha lasów i 5 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy, wykazywany do urzędu skarbowego jako podstawa do wyliczenia podatku - wynosił 625 talarów i 60 srebrnych groszy.
W 1926 r. właścicielem nadal był Ernst (III) Lechmann, który w 1928 r. spisał umowę spadkową, w której majątek przekazywał synowi, również Ernstowi (IV). W 1933 r. dwór został rozbudowany o wieżę. Po usamodzielnieniu się syna i jego małżeństwie z Helgą Naumann, Ernst (III) przeniósł się do domku zarządcy w Wyrzy. W 1945 r. opuścił majątek i udał się do Niemiec. Podobno za niechęć do Hitlera został osadzony w obozie w Neubrandenburgu, gdzie zmarł. Po wojnie całość gruntów przejął Skarb Państwa Polskiego, a dwór początkowo służył jako mieszkania. W późniejszym okresie stał się własnością prywatną.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Sławomir Łaniecki "Nadnoteckie pałace, dwory, folwarki Krajny i Pałuk", Sępólno Krajeńskie - Nakło nad Notecią, 2010
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11772230 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 2771_Mrotschen_1944_UMK_orig.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Opis
Dwór parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem mieszczącym użytkowe poddasze. W osi wejściowej znajduje się nieznaczny ryzalit z wystawką zwieńczoną trójkątnym szczytem. Do północnej części dworu dobudowana jest trzykondygnacyjna romańska wieża na planie oktagonu, z przybudówką mieszczącą klatkę schodową wieży, nakrytą dwuspadowym dachem. Sama wieża zwieńczona jest dachem w formie ostrosłupa o wysuniętym okapie. W sześcioosiowej elewacji ogrodowej również znajduje się nieznaczny, piętrowy ryzalit zwieńczony trójkątnym szczytem.Park
Park z 1. poł. XIX w. o pow. około 3 ha, który posiada powiązania widokowe z otaczającym krajobrazem. Jego południowa część łączy się z przylegającym lasem. Wśród starodrzewu rosną lipy drobnolistne, dęby szypułkowe, olchy, klony, wiązy, kasztanowce białe i inne. W parku pozostały zagłębienia po dwóch dawnych stawach.Inne
Obora, kuźnia, spichlerz oraz murowano-drewniany magazyn nasion z pocz. XX w.Sześciorak dawnej kolonii mieszkalnej.
Relikty ogrodzenia folwarku
tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.