Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Ruks
2023, zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura RuksMiniatura RuksMiniatura Ruks

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Ruks

Rux-Müchle

Województwo:wielkopolskie
Powiat:obornicki
Gmina:Oborniki
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Ruks to wieś leżąca na lewym brzegu Warty, przy ujściu rzeki Samicy Kiekrskiej, 9 km na płn. wschód od Szamotuł. Powstała na miejscu dawnej średniowiecznej osady obronnej, tzw. "opola" grodów Oborniki i Objezierze. Zachowały się relikty umocnień ziemnych pomiędzy R. a Przeciwnicą. Wieś leżała przy dawnej przeprawie promowej, pradawnego szlaku z Szamotuł do Obornik.
Korzystne usytuowanie wsi spowodowało budowę kilku młynów, zarówno na lewym, jak i prawym brzegu Warty. Dzięki płynącej obok rzece możliwe było spławianie drewna jak i płodów rolnych z majątku. Ziemie te należały w XVIII w. do Mycielskich z Szamotuł, z których Józef sprzedał dobra w 1771 r. (ale komu?). Dawniej wieś nosiła nazwę Ruksy i w XIX w. Rus albo Ruxmmühle. W 1889 r. była to osada, młyn i okręg dominalny Na terenie osady były 2 dymy z 21 m-cami oraz dwa młyny. Należało do niej 79,72 ha gruntów, a właścicielem był Ludwik Golisz (Golisch).
W skład okręgu dominalnego wchodziły huby i folwark Dołęga z 6 domami i 43 m-cami. Cały okręg miał 8 domów z 64 m-cami, w tym 49 katolików i 15 ewangelików oraz 251 ha obszaru, w tym 176 ha ziemi uprawnej, 4 ha łąk i 38 ha lasu. Właściciel dóbr był zapewne właścicielem miejscowego młyna i to on w okresie 2. poł. - k. XIX w. wybudował w osadzie opisywany dwór. Częstymi gośćmi Golisza byli spokrewnieni z rodziną Teophil Franz Xawer i Phillipp Scharwenka, kompozytorzy i pianiści. Urodzili się w Szamotułach, jako synowie Polki i Niemca (możliwe, że Czecha o nazwisku Czrwenka). Xawer zmarł w Berlinie w 1924 r.
Po 2. wojnie światowej dwór zamieszkiwali dawni właściciele, a młyn został rozebrany ok. 40 lat temu na polecenie władzy ludowej.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Dzienniki Rowerowe, rowerowy blog: http://benasek.bikestats.pl/519949,Mlyn-Ruks-podejscie-drugie.html
Geoportal
Mapster:
11811799 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3366_(1785)_Oborniki_1911_APP_Sygn._M.top.25-1499.jpg
5452 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3366_Obornik_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dawnym dworem może być budynek klasycystyczny wznoszący się w płd. części zespołu, frontem zwrócony na wschód, z wejściem poprzedzonym portykiem kolumnowym albo też parterowy budynek stojący obok, nakryty dwuspadowym dachem naczółkowym i fasadą skierowany na południe.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego zachowany jest bardzo dobrze. Niewielkie zmiany w obrębie podwórza gospodarczego mogły nastąpić w efekcie remontów i przystosowania budynków do pełnienia nowych funkcji.

Park

Park z k. XIX w. o pow. 0,5 ha. Po drugiej stronie lokalnego traktu leśnego, duży staw z wyspą pośrodku, zapewne stanowiący niegdyś spiętrzenie wody dla młyna.

Inne

Zabudowania gospodarcze
Ruiny młyna

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Marek Kujawa11 miesięcy temu
Zapewne mało osób zna to dość odludne miejsce, a jeszcze mniej kompozytora, który bywał tu częstym gościem u rodziny. Gdyby zgadywać po muzyce, każdy rzekłby - przecież to Chopin! https://www.youtube.com/watch?v=YfbursJ3H28&list=RDEMEm5kc3unpzl56mz65cbpkQ&start_radio=1