Marcinkowo Dolne

Stan obecny

Własność AWRSP. Na sprzedaż.

Historia

Dwór z końca XIX w.
Wieś miała wspólne początki z Marcinkowem Górnym, a ich rozgraniczenie nastąpiło w 1396 r. Jej właścicielami byli Świątkowscy, Zajączkowscy, a następnie Baranowscy oraz Węgierscy, w których posiadaniu było także Rogowo.W roku 1506 roku Marcinkowo Dolne zakupił od Mikołaja Marcinkowskiego Mikołaj Palędzki i pozostawało ono w rękach Palędzkich aż do roku 1842, kiedy to Prowidencja z Zabłockich Palędzka wdowa po Remigianie Palędzkim wyszedłszy ponownie za mąż za hrabiego Wiktora Moszczeńskiego spłaciła swoich synów z pierwszego małżeństwa (Walerego i Seweryna) wykupując majątek na subhaście. Po jej śmierci Marcinkowo przeszło w ręce jej córki Wincenty, po mężu Jasińskiej, która sprzedała go w roku 1884 spowinowaconym ze sobą Tuchołkom - ojciec żony Władysława Tuchołki, Jadwigi (Konstanty Zabłocki h. Łada) i matka Wincenty z Moszczeńskich Jasińskiej (Prowidencja z Zabłockich 1voto Palędzka, 2voto Moszczeńska) byli rodzeństwem.
Władysław Tuchołka herbu Korzbok nabył majątek za kwotę 222 tys. marek. Kolejnym dziedzicem został Wiesław Konstanty Józef Tuchołka, m.in. pierwszy polski starosta powiatu żnińskiego, poseł na sejm ustawodawczy, wiceprezes Banku Cukrownictwa i radca Towarzystwa Ziemian. Jego żoną była Helena Eugenia Korytowska herbu Mora, a synami Zbigniew (1909-1980) żonaty później z Anną Wilkską herbu Półkozic (1912-1980) i Lech żonaty z Elżbietą Budny. W 1926 r. majątek pod zarządem Wiesława Tuchołki był w wysokiej kulturze rolnej i przynosił czysty dochód gruntowy w wysokości 1976,43 talarów, posiadał też własną kolejkę do cukrowni w Żninie. Jego areał liczył 402,5 ha, w tym ziem uprawnych 382 ha, łak i pastwisk 8 ha oraz 3,68 ha wód. W dworze tętniło życie społeczno-polityczne i kulturalne tego regionu. Zbigniew Tuchołka był powojennym rektorem Akademii Rolniczej w Poznaniu. Synem jego i Anny jest Piotr Tuchołka (ur. w 1947 r.). W czasie II wojny światowej dobra te należały do Niemca Brula, a później do Lemprechta. Wieś nosiła w tamtym czasie nazwę Niederhof. W 1945 r. majątek został znacjonalizowany, dwór początkowo przejął Ośrodek Kultury Polskiej, a w 1949 r. Zespół Gospodarstw Rolnych.

Źródła:
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Woj. Poznańskiego 1926
Teki Dworzaczka
Wikipedia
Prawa do tekstów zastrzeżone. (M.K.)

Opis

Dwór eklektyczny z nieznacznymi elementami klasycyzmu. Jest to budynek parterowy z użytkowym poddaszem, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, z ryzalitem zwieńczonym trójkątną wystawką i bocznym skrzydłem.Dzisiejszy budynek jest efektem przebudowy przeprowadzonej przez Tuchołków, ale prawa oficyna jest pozostałością klasycystycznego dworu Palędzkich, po przeróbkach dokonanych przez Wiktora Moszczeńskiego.

Park

Park krajobrazowy z końca XIX w. o pow.4 ha, który został utworzony na bazie istniejącego tu naturalnego drzewostanu
W latach 20-tych XX w. w parku tym można było podziwiać popiersia znanych kompozytorów. Chopina oraz Pucciniego, wykonane przez Jakuba Juszczyka. Parkowym centrum są zbiorniki wodne zasilane wodą, pochodzącą z przepływających tu strumyków. Od dworu biegły trzy osie widokowo - kompozycyjne: oś zachodnia - w kierunku wzniesienia z altanką znajdującego się poza parkowym stawem. Oś środkowa łączyła dwór z polaną znajdująca się przed budynkiem, na której znajdowało się popiersie F. Chopina, zaś oś płd. ? wschodnia pozwalała podziwiać rzeźbę G. Pucciniego, zlokalizowaną w pobliżu niewielkiej groty. Główną drogę komunikacyjną stanowiła obwodnica okalająca śródparkowe stawy, od której odchodziły ścieżki biegnące w kierunku granic parku.
Nadal możemy podziwiać tu parkowe akweny połączone ze sobą rowem, oraz rozległe polany zasiedlone przez wiekowe drzewa, których wiek określa się na 150 ? 200 lat. Zwarte masywy różnogatunkowego starodrzewia spotkamy głównie na obrzeżach parku, w pobliżu dworu oraz wokół stawów. Oprócz typowych parkowych gatunków napotkamy tu okazy pomnikowe: iglicznia trójcierniowa o ciekawej ażurowej koronie, świerk pospolity o obw. 85cm, dąb szypułkowy o obw. 555cm, oraz robinia akacjowa o obw. 300cm. Z ciekawych okazów drzew znajdziemy tu również lipę krymską z charakterystycznie zwisającymi dolnymi gałęziami, klon jawor odmiany purpurowej, lipę szerokolistną, topolę holenderską, oraz topolę Simona - zwaną również chińską. (Na podst. \\\"Przewodnika po zespołach pałacowych i dworskich...\\\" R. Kaja).

Inne

Rządcówka z 1904 r.
Dom ogrodnika z 1927 r.
Późnoklasycystyczna oficyna z 2 poł. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011