Jezierzany

Stan obecny

Własność prywatna. Pensjonat Pod Orłem.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Jezierzany to wieś leżąca przy zach. brzegu jeziora Wicko; graniczy z wschodnią częścią znanego nadmorskiego kurortu - Jarosławca. Pierwsze wzmianki o J. pochodzą dopiero z XVII w., kiedy to książę Kazimierz IX wybudował tu dom służący jako letnia siedziba do połowu ryb. Zmarł on w Jezierzanach w 1605 r. Wg tradycji, już wtedy mógł tu istnieć folwark książęcy. Dawniejsze nazwy wsi to także Jeziorno, Jeziorzany i Wilejsko. W 1784 r. źródła wymieniają folwark we wsi, ponadto 3 poddanych z sołtysem (wolnym od powinności względem właścicieli), 1 chałupnika i chatę zarządcy. W późniejszym okresie powstał majątek ziemski, należący do rodziny Pagel. Jan Sroka w swoim "słowniku..." podaje je z przedrostkiem "von", jednakowoż w bazie "Gedbas", nazwisko to w takiej postaci nie występuje. Niestety, z kilkuset znalezionych rekordów, żadnego nie udało nam się dopasować do wsi J., tzn. Neuenhagen. W XIX w. wyraźnie zarysował się podział na część wiejską i dworską - zachodnią. W 1818 r. w J. mieszkało 98 osób, w 1885 – 218, a w 1939 – 204. Z kolei w 1871 r. były tu 24 "dymy" (gospodarstwa domowe), w 1925 – 43 i w 1939 – 52 gospodarstwa.
W 1891 r. właściciele wybudowali dwór w stylu neobarokowym, do którego w 1920 r. dobudowano skrzydło od str. wschodniej. Wybudowano także wiatrak (we wschodniej części wsi) oraz szkołę, na miejscu której w latach 1911-12 wzniesiono nowy budynek. Nauczycielami byli kolejno: Jahn (Jahnz?), Lenz oraz Emil Moldenhauer. Niemieccy mieszkańcy J. należeli do parafii ewangelickiej w Łącku.
Majątek znany był z bogatych złóż torfu, który wydobywano do 1920 r. Po 1. wojnie św. dzierżawcą dóbr w J. był Fritz Taucher. Oprócz majątku we wsi znajdowało się 1 gospodarstwo o pow. powyżej 20 ha, 4 o pow. do 20 ha, 30 o pow. od 5 do 10 ha oraz 2 o pow. mniejszej niż 5 ha. Rolnicy żyli głównie z hodowli trzody chlewnej oraz bydła, w tym produkcji mleka. Część ludności pracowała także w leśnictwie, zaś pozostali w rzemiośle i handlu. We wsi znajdował się młyn, kuźnia oraz sklep, a od 1933 r. także poczta, którą umieszczono w jednym z zabudowań majątku. W 1939 r. J. miały 864 ha obszaru. W latach 1939-45 nosiły nazwę Neuenhagen Amt. Wieś została wyzwolona dnia 9 marca 1945 r. Po wojnie dawny dwór stał się zapewne domem mieszkalnym. Najprawdopodobniej na pocz. XXI w. przeszedł w ręce prywatne, zaś nowi właściciele urządzili w obiekcie elegancki pensjonat.
Źródła:
Sroka Jan "Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego", Sławno 2014;
Portal Gedbas Genealogy;
Opis i analizy przestrzenne na podst.:
Geoportal;
Mapster:
1754872 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1465_(263)_Lanzig_agr_1897_UPozn.jpg
4967 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1465_Lanzig_1940_300dpi_AMPG.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór neobarokowy. Budynek wzniesiony na rzucie obróconej litery "L". dłuższą osią usytuowany w kier. W-E, fasadą skierowany zapewne w kier. dawnego podwórza, czyli na północ. Z nielicznych zdjęć dostępnych w Internecie oraz zdjęć sat. wynika, że jest on parterowy i nakryty dachem mansardowym, z mieszkalnym poddaszem doświetlonym lukarnami.

Park

Niewielki ozdobny park z k. XIX w. znajdował się w zach. części zespołu i miał pow. 0,886 ha. Obecnie teren ten stanowi nieużytki i są to dz. ewid. nr 30/3, nr 31 oraz fragment dz. (z dworem) nr 33/2.

Inne

Zabytkowa, szachulcowa zabudowa wsi z 2. poł. XIX i pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011