Smogorzewo

Stan obecny

Teren pod zarządem J.S.T. albo ANR.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Smogorzewo to niewielka wieś leżąca nad Notecią, około 2 km na północny-wschód od Łabiszyna. Pierwsze wzmianki o Smogorzewie pochodzą z 1327 r., kiedy to ze Smogorzewa pisał się Wincenty, sędzia włocławski. Później dopiero w 1488 r. znajdujemy wzmiankę o dziesięcinie przekazywanej ze Smogorzewa dla kościoła w Kościelcu. Pomiędzy 1489, a 1583 r. wieś należała do dziedziców miasta Łabiszyn i posiadała 6 i ½ łanu osiadłego. Jednym z jej XVI-wiecznych właścicieli był Jan Bniński, dziedzic z Borku. Ten w 1531 r. sprzedał swe części Łabiszyna i przyległych wsi wraz ze Smogorzewem Dobrogostowi Jezierskiemu. Zaledwie rok później Jezierski sprzedał swe części Januszowi Latalskiemu. Inne działy wsi były w posiadaniu Andrzeja Grodzieńskiego, który dał je Wacławowi Zarembie z Kalinowy. Przez małżeństwo z Anną Potulicką częściowym posiadaczem tych ziem stał się także Jan Krotoski. W latach 1536-1540 całość dóbr skupił w swoich rękach Janusz Latalski, starosta inowrocławski. Przez kolejne stulecia wieś wchodziła w skład dóbr łabiszyńskich i po rządach rodu Latalskich należała kolejno do Czarnkowskich, Grudzińskich, Opalińskich, Gębickich i Skórzewskich. W XIX w. wraz z Oporówkiem i Ojrzanowem należała do majątku Łabiszyn. Ten z kolei wraz z majątkami: Kąpie, Oporowo, Lubostroń, Załachowo, Smerzyn, Pszczółczyn i Pturek tworzył tzw. „Ordynację Łabiszyn”. Nie znamy niestety budowniczych, ani daty powstania nieistniejącego już dworu. Smogorzewo jako samodzielny majątek znajdowało się w wysokiej kulturze rolnej i posiadało miano „dóbr rycerskich” – Rittergut. W 1909 r. miało 448 ha gruntów, przynoszących 5506 marek czystego dochodu gruntowego. Ostatnim przedwojennym zarządcą folwarku Smogorzewo był niejaki Ossowski. W latach 1940-1945 we wsi gospodarzyli Niemcy, a jej nazwę zniemczono na Arnoldshof. Po wojnie majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego, a na terenie gospodarstwa utworzono PGR. Do czasów obecnych nie zachował się dwór ani zabudowania gospodarcze. Na południowym skraju dawnego założenia, obok kapliczki, znajdują się ruiny spichlerza, malowniczo wkomponowane w krajobraz.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Za pomoc w zdobyciu informacji dziękujemy panom: Wacławowi Ziółkowskiemu i Ryszardowi Lewandowskiemu.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony był na planie prostokąta w dł. osi N-S, fasadą skierowany na zachód, parterowy, nakryty dwuspadowym dachem, z wejściem poprzedzonym schodami (jedyny element zachowany do chwili obecnej).

Park

Pozostałości parku z 2. poł. XIX w. Zachowały się tu nieliczne drzewa, otaczające dziki i urokliwy staw.

Inne

Kapliczka z k. XIX / XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011