Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Święte
Szkoła 2013, zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Święte

Swiente

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:aleksandrowski
Gmina:Koneck
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Teren pod zarządem JST, ew. własność prywatna.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Wieś Święte leży około 3 km na wschód od Konecka, z którym jest silnie związana historycznie. Jej historia sięga czasów króla Władysława Łokietka, kiedy to sprowadzeni zakonnicy wybudowali we wsi dwór biskupi, kościół i założyli parafię. Może dlatego właśnie wieś przezwano „Świętą”. W XV w. była to własność rodu Święckich. W rękach tej rodziny pozostawała co najmniej do 1582 r. W 1569 r. wzmiankowany był tu także Adam Kosiński herbu Rawicz, kasztelan podlaski, spokrewniony z Ossolińskimi. W 1577 r. wieś miała aż czterech właścicieli. Do Grabskiego należało 10 łanów, 6 zagrodników, 1 komornik i 2 rzemieślników; do Mikołaja Święckiego – 3 łany i 1 zagrodnik; Jakub Nieszczewski posiadał 1 łan, a Kacper Święcki 2 łany i 2 zagrodników. W 2. poł. XVIII w. właścicielami Świętego byli Gliński i Kanigowski. Po III rozbiorze Polski w 1795 r., wieś znalazła się pod zaborem rosyjskim. W połowie XIX w. dobra Święte leżące w gminie Straszewo, należały do Wojciecha Kosińskiego - sędziego pokoju powiatu radziejowskiego, zmarłego w 1863 r. Dom jego znany był ze staropolskiej gościnności. Dziedzic ożeniony był z Marcelą Morzycką, z którą mieli 3 córki: Józefę zamężną za Antoniego Biesiekierskiego, Bronisławę zamężną za Ludwika Englerta i Joannę zamężną za Kiedrzyńskiego. Po śmierci żony Kosiński ożenił się ponownie, z Eleonorą Gutkowską. Miał z nią syna Antoniego, który po dojściu do lat ożenił się z niejaką Szadkowską. Antoni Kosiński po śmierci pochowany został w Konecku.
W 1827 r. wieś liczyła 13 domów, w których mieszkało 179 osób. W 1885 r. do majątku należał także folwark Spoczynek. Łączny areał tych dóbr liczył 1348 mórg, w tym 793 morgi ziem uprawnych, 236 mórg łąk i pastwisk, 234 morgi lasów, 49 – nieużytków i 36 – wód. Było tu 14 budynków murowanych, 7 drewnianych, wiatrak i fabryka mączki kartoflanej. Zaprowadzony płodozmian był 7 i 12-polowy. W latach 1897-1905 we wsi istniała szkoła. Na początku XX w. majątek został zapewne rozparcelowany, gdyż powierzchnia tzw. resztówki liczyła zaledwie 57 ha. Jej właścicielem w 1930 r. był Józef Stawiński. Folwark zlokalizowany był w zach. części wsi, zaś w kierunku wschodnim prowadziła główna ulica z gospodarstwami po bokach. Wieś posiadała także dwie kolonie; jedna zlokalizowana była ok. 1-2 km na płd.-zachód i druga ok. 2 km na wschód, w kierunku wsi Niszczewy. W obu z nich wznosiły się wiatraki. Dwór, ani zabudowania folwarku w Świętem niestety nie zachowały się do czasów obecnych.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Strona internetowa szkoły: https://szkolaswiete.szkolnastrona.pl/p,2,historia
Pomiary: Geoportal.
Analiza i opisy na podst. map serwisu Mapster:
1757315 @ Karte des Westlichen Russlands 1:100 000 /1892 - 1921/
- plik mapy: KdwR_C30_Sluzewo_1897_400dpi.jpg
11811007 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Großblatt/Einheitsblatt - arkusze zbiorcze KDR100 /1921 - 1945/ - plik mapy: Eb_57_Thorn_1937_APP_Sygn._M.top.100-1021.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący dwór w Świętem znajdował się nieco na zachód od centrum wsi, w narożniku dróg do miejscowości Spoczynek i do Żołnowa. Niestety na chwilę obecną nie posiadamy zdjęć ani informacji o architekturze budynku. Cały folwark stanowił kwadrat o pow. ok. 4 ha, zaś dwór zajmował płd.-wschodni narożnik tego kwadratu. Obecnie w tym miejscu na mapie sat. widoczne są niewielkie zabudowania mieszkalne.

Park

Z dawnego, prawie 4-hektarowego parku zachował się fragment drzewostanu od strony zachodniej, o pow. ok. 1,1 ha. Park założony został prawdopodobnie dopiero na pocz. XX w. W okresie powojennym częściowo wykarczowany i zamieniony na poletka uprawne.

Inne

Szkoła, 1927 r., obecnie Szkoła Podstawowa w Świętem.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.