Słaboszewo

Stan obecny

Cmentarz – własność K.K.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Słaboszewo to duża i stara wieś, leżąca na granicy lasów otaczających od południa miasteczko Barcin. Znajduje się ok. 8 km na zachód od Pakości i 8 km na południe od Barcina. Dawne nazwy tej wsi to: Slabosseco (1395 r.), Welike Slawoszewo (1396 r.), Slawoschewo (1523 r.), Schlaboschewo (1579 r.) i Sławoszewo. Ślady osadnictwa we wsi pochodzą już z okresu kultury łużyckiej i wczesnośredniowiecznej. Pierwszymi znanymi właścicielami byli Maciej Łabiski herbu Leszczyc, wojewoda inowrocławski i niejaki Lutobor w 1395 r. W 1396 r. nabył on drugą część wsi od wspomnianego wojewody. Już w tamtym czasie we wsi istniał kościół p.w. świętej Doroty. Syn Lutobora - Lutoborzyc, na początku XV w. sprzedał wieś Janowi Kosisko z Orchowa, za 800 groszy praskich (inaczej szerokich). Ten z kolei w 1424 r. zamienił Słaboszewo z arcybiskupem gnieźnieńskim Wojciechem i tym sposobem wieś stała się własnością kościoła. Jednakże na przełomie XV i XVI w. nieliczne wzmianki mówią już o pierwszym dworze, wzmiankowanym w 1512 r. gdy córka Jana Sławoszewskiego, Anna Ruszkowska odstępuje ojcu „swą część dworu we wsi Wielkie Sławoszewo”. W tym okresie wymieniany jest też Maciej Obodziński herbu Topór, który w 1518 r. wyderkował część Słaboszewa i wieś Mokre swej siostrze Agnieszce, żonie Wojciecha Dragus, za 300 złp. W 1521 r. na parafię sławoszewską składały się: Krzekotowo, Radłowo, Sławoszewo, Sławoszewko, 2 zagrody kmiece w Mirucinie i dezerta Bielawy; obecne Bielawki, graniczące z Krzekotowem. W 1579 r. we wsi było 6 łanów osiadłych i 4 puste, a w 1618 r. 7 osiadłych, 4 puste i 2 komorników. Na pocz. XVII w. właścicielem połowy wsi był Jan Modlibóg herbu Rola, syn Jana - łowczego inowrocławskiego. Mówi o tym wzmianka z 1610 r. W tamtym czasie we wsi była też knajpa, należąca do Daniela Krzewskiego. Pod koniec XVII w. na skutek zniszczeń spowodowanych przez wojnę ze Szwedami, zawalił się kościół, po którym to zdarzeniu tutejsza parafia została dołączona do Szczepanowa. Ów kościół stał na wzgórzu o wysokości 114 m. n.p.m., w południowej części wsi. Przez kilka stuleci w tym miejscu znajdował się także cmentarz katolicki.
Po 1795 r. wieś została wcielona do pruskiej domeny w Mogilnie. Folwark powstał tu niedługo później i miał niemieckich właścicieli. Ich groby znajdują się do dzisiaj w płn.-zachodniej części parku (za kościołem). Około 1885 r. wieś miała 9 domów i 91 mieszkańców, w tym 82 katolików i 9 ewangelików. Cześć wiejska liczyła 265 ha, w tym 241 ha ziemi uprawnej i 2265 marek dochodu. Z kolei na terenie majątku znajdowało się 5 domów ze 146 mieszkańcami, w tym 94 katolików i 52 ewangelików. Folwark należący do Augusta Tiedemana liczył 313 ha, w tym 274 ha ziem uprawnych, 0,3 ha łąk i 5 ha lasu. Później, aż do 1904 r. jego właścicielem był Feliks Kończal, a następnie Komisja Kolonizacyjna. Prusacy rozparcelowali grunta, a w układzie wsi dokonali gruntownych zmian. Zburzono zabudowania folwarku, a w związku z wytyczeniem nowych działek, częściowej zmianie uległ przebieg dróg. Nie wiemy dokładnie co się stało z dworem; albo na bazie samego budynku albo tuż obok niego, wybudowano kaplicę dla ewangelików, którzy wcześniej swoją parafię mieli w Dąbrowie.
Po 1920 r. w Słaboszewie utworzona została gmina wiejska, a jedyni właściciele ziemscy: Ewa Malczewska i Emil Riemer mieli po 52 ha gruntów. W 1930 r. wieś liczyła 290 mieszkańców. Była tu „Gorzelnia – Tow. z o.p.”, wiatraki A Meyera i E. Kosserta oraz kowal M. Komasiński. Po 2. wojnie światowej Słaboszewo stało się typową wsią rolniczą. W latach 50. w parku dworskim wybudowany został nowy kościół, a w jego wschodniej części założono cmentarz katolicki. Pierwsze pochówki na cmentarzu pochodzą właśnie z tego okresu.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Pomiary: Geoportal
Analizy przestrzenne i opis na podst. map archiwalnych serwisu Mapster:
5412 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3273_Kaisersfelde_1940.jpg
11772309 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3273_Kaisersfelde_1944_UMK_orig.jpg
16986 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/
- plik mapy: KDR100_253_Hohensalza_ca1893_DRMC5820253.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

We wsi nie zachował się budynek dawnego dworu. Na mapach archiwalnych widzimy dwa budynki, które z racji usytuowania mogły być dawną siedzibą właścicieli – w płn.-wschodnim narożu podwórza gospodarczego. W zasadzie dworem mógł być ten, który pokrywa się z siedzibą dawnej pastorówki. Dość często zdarzało się, że podczas likwidacji majątku ziemskiego Niemcy wykorzystywali dwór, przebudowując go do innych celów. Budynek ten wybudowany jest w dłuższej osi W-E, a fasadą skierowany był zapewne na południe. (Obecnie na płn.).

Park

Park z poł. XIX w. o pow. 1,2 ha, niegdyś ponad 3 ha. W północnej części parku nadal znajduje się staw, aczkolwiek pod koniec XIX w. był on nieco większy. W części płn.-zachodniej parku zachował się cmentarz ewangelicki.
Warto wspomnieć o malowniczym ukształtowaniu wsi, która pomimo położenia na równinie, posiada duże deniwelacje terenu dochodzące do 20 m. W XIX w. leżała nad jeziorem które częściowo wyschło, a obecnie jest to raczej duży, podłużny staw, zlokalizowany we wschodniej części wsi.

Inne

- Kościół p.w. Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1959-1962.
- Kościół świętej Doroty – dawny ewangelicki (siedziba zboru) z początku XX w., obecnie dom parafialny. Do budynku przylega przebudowana dawna pastorówka.
- Krzyż w miejscu w którym znajdował się kościół z XVI w., na wzgórzu znajdującym się w południowej części Słaboszewa. Warto pamiętać, że w tym miejscu był także cmentarz.
- Zabudowa wsi, kuźnia, pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011