Goncarzewy

Stan obecny

Własność J.S.T. Mieszkania

Historia

Dwór z k. XIX w.
Goncarzewy, dawniej „Goncarzewo”, to wieś leżąca kilkanaście kilometrów na zachód od Bydgoszczy. Najłatwiej dojechać tam nową trasą nakielską i w miejscowości Strzelewo skręcić na północ. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1453 r. W nakielskich księgach sądowych wzmiankowany był Jan de Guncerzewy, podsędek sądu ziemskiego w Nakle nad Notecią. Wieś założył w XV w. Guncerz z Bronikowa. Jej nazwa zmieniała się wielokrotnie, były to m.in. Gunczarzewy, Gącarzewo. Od 1288 r. tereny wsi stanowiły własność cystersów z Byszewa, następnie stała się własnością szlachecką. Od połowy XV w. jej właścicielami byli Guncarzewscy i ich spadkobiercy. Dalej wymieniane są rodziny Siedleckich, Szczutowskich i Turzyńskich, a w połowie XVII w. Działyńscy h. Ogończyk. Pod koniec XVII w. właścicielem tych dóbr był Michał Działyński, kasztelan chełmiński. Na początku XVIII w., majątek przeszedł w ręce Potulickich h. Grzymała. Ostatnią dziedziczką tych dóbr była Aniela hrabina Potulicka. Goncarzewo w XIX w. uzyskało miano „dóbr rycerskich” (Rittergut). W 1909 r. jego dzierżawcą był Hans Boden. Pod jego zarządem dobra liczyły 357 ha, zaś do oszacowania podatku gruntowego wykazywano 6698 marek czystego dochodu. Pod koniec życia hrabina cały swój majątek postanowiła przekazać Kościołowi Katolickiemu i w tym celu utworzono Fundację Potulickiej, która stała się oficjalnym właścicielem rozległych dóbr po jej śmierci, od około 1932 r. W czasie 2. wojny św. wieś była zarządzana przez Niemców, a po 1945 r. jej właścicielem stał się Skarb Państwa Polskiego. Ziemie weszły w skład Kombinatu Rolniczego w Wojnowie. Po przemianach 1989/90 cały kompleks dóbr liczący kilkanaście tysięcy hektarów, wraz z majątkiem Goncarzewy stał się własnością Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego - spadkobiercy zysków Fundacji Potulickiej. Dawny dwór został rozbudowany i powiększony w celu uzyskania większej ilości mieszkań.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na zach. Obecnie piętrowy, prostokątny budynek w niczym nie przypomina pierwotnego dworu, z którego pozostały jedynie fundamenty, fragmenty murów w przyziemiu i schody wejściowe od strony zachodniej.

Park

Park z 2. poł. XIX w. z dużym stawem położonym na zach. od dawnego dworu. W kierunku południowym rozciągają się pozostałości parku z grupką starodrzewu o powierzchni około 0,5 ha. Na terenie dawnego założenia, na wschód od dworu, znajduje się duże podwórze gospodarcze i zabudowania dawnego folwarku.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011