Michałowo

Stan obecny

Własność OHZ Osięciny Sp. z o.o.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z k. XV w., gdy należała ona do Kobielskich. Przez wieki stanowiła wspólne dobra z pobliskimi Kobielicami. Od końca XVI w. wieś należała głównie do Smerzyńskich, z których Jakub w 1583 r. posiadał 15 łanów. Ten ożenił się z Polixanną Grudzińską h. Jastrzębiec, z którą miał syna Ulissesa. Jego drugą żoną została Barbara z Wilczyna Smerzyńska. Synem Ulissesa był Andrzej Grudziński, który w 1593 r. procesował się z Adauctem Zbożym, wojewodzicem inowrocławskim. Jakieś części wsi mieli też zapewne Modliszewscy oraz Urszula Ruszkowska 1-o v. Podlodowska. W poł. XVII w. dziedzicem wsi był Andrzej Ruszkowski ożeniony z Elżbietą Modlibowską. Po nich w 1674 r. dziedziczyła córka Stefana i wnuczka Kaspra Modlibowskiego - Marianna Modlibowska. Pod koniec XVII w. dobra w drodze rezygnacji przeszły na Andrzeja z Lubieńca Niemojewskiego, który w 1683 r. zawierał kontrakt odnośnie pewnych sum na Michałowie i Kobielicach, z Jakubem Wilkotarskim, pisarzem grodzkim wschowskim. Synem Andrzeja N. był Jan, ożeniony z Heleną Anną Gostkowską. W dniu 4 marca 1727 r. w Michałowie urodził im się syn Kazimierz. Pomimo choroby Heleny, poród odbył się bez problemów. Dziedzic Jan zmarł w 1729 r. Po nim odziedziczył Józef Niemojewski, kasztelan bydgoski ożeniony z Franciszką Dorpowską, a następnie ich syn Ignacy. Ten w 1779 r. sprzedawał dobra za 130 tys. złp. Józefowi Grochowalskiemu. Jednak nie wiemy, czy do transakcji doszło, gdyż w 1789 r. jako dziedzic nadal wymieniany jest Niemojewski, zaś Grochowalski w tym czasie był posesorem wsi. Na pocz. XIX w. dobra nabył Maciej Wodziński z Wodzina h. Jastrzębiec (1782-1848), który w 1826 r. ożenił się z Konstancją Łuszczewską z Łuszczewa h. Pierzchała (Roch III). W 1827 r. we wsi znajdowało się 15 domów i 146 m-ców. Wodziński był uczestnikiem powstania listopadowego. Po jego śmierci dobra wystawiono na licytację, a nabywcą został Jan Grochowalski h. Nałęcz, ożeniony z Julianną Jęczalik. Mieli oni syna Ignacego. W 1874 r. z inicjatywy Grochowalskich wybudowano nowy dwór. W 1885 r. na Michałowo składały się wieś i folwark. W skład dóbr cały czas wchodziły też pobliskie Kobielice. Majątek w 1866 r. liczył ogółem 1451 mórg, na co składało się 1163 morgi ziem uprawnych, 143 m. łąk i pastwisk, 75 m. lasu i 14 mórg nieużytków. We wsi ponadto mieszkało 25 osadników, do których należały 23 morgi gruntów. W Kobielicach było 21 osadników ze 122 morgami. W tamtym czasie Michałowo z Kobielicami należały do gminy Sędzin w powiecie nieszawskim. Siedziba parafii katolickiej znajdowała się w Kobielicach. W okresie międzywojennym właścicielem 644-hektarowego majątku był Kazimierz Rudnicki h. Jastrzębiec (1893-1971), syn Stanisława Kostki (1853-1928) i Heleny Anastazji Karoliny Rozdeiczer (1868-1940). Dziedzic ożeniony był z Heleną Sikorską h. Cietrzew. Prawdopodobnie nie mieli potomstwa. Po wybuchu 2. wojny światowej gospodarstwo przejęli Niemcy, zaś po 1945 r. Skarb Państwa Polskiego. Po wojnie na bazie pozostałości majątku założono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. Dwór przez lata należał do jednego użytkownika, dlatego też zachowany jest w dobrym stanie technicznym.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich...;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Ziemia kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym, ekonomicznym i statystycznym opisana przez Maksymiliana Boruckiego. Warszawa 1882;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Geoportal, Mapster:
http://www.mapywig.org/m/WIG_maps/series/025K/P38-S27-B_DOBRE_1936.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wybudowany jest w północnej części parku. Parterowy, nakryty naczółkowym dachem krytym eternitem, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą zwrócony na wschód. W fasadzie centralnie umieszczony okazały, trójosiowy, piętrowy ryzalit, zwieńczony trójkątnym frontonem. Do wejścia prowadzą wysokie schody ujęte uskokowymi murkami. W elewacji południowej wejście poprzedzone jest tarasem z tralkową balustradą. Z kolei w elewacji ogrodowej (od zachodu) w dachu umieszczono pojedynczą lukarnę. Od północy dwór posiada niewielką, parterową przybudówkę.
Na północ od dworu, po drugiej stronie lokalnej drogi znajdowało się podwórze gospodarcze oraz niewielki sad owocowy w płn.-zach. części zespołu.

Park

Park wraz z dworem zajmuje dz. ew. nr ...7/34 o pow. 3,0758 ha. (Geoportal, 28.03.2017 r.). Park zachowany w dawnych granicach, o nieczytelnej kompozycji przestrzennej.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011