Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Odrowąż

Odrowons

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gnieźnieński
Gmina:Witkowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:237/1633/74

Stan obecny

Gospodarstwo prywatne

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1461 r., gdy istniał tu kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i świętej Barbary. Dziesięcinę płacili kmiecie z Malczewa, Babina i Stanisławowa. Kościół w 1643 r. doszczętnie się spalił. Plebanem w tym czasie był ks. Piotr Odorowski, który natychmiast po pożarze zaczął go własnym sumptem odbudowywać. Po kolejnych 200 latach świątynia ta popadła w ruinę, zaś dzieła zniszczenia dokończyła burza w 1866 r. Pozostałości kościoła rozebrano i nigdy już nie został on odbudowany. Począwszy od XVI w. wieś stanowiła tzw. dobra duchowne i należała do kapituły gnieźnieńskiej. Kolejni arcybiskupi wydzierżawiali wieś (na tzw. prawie emfiteutycznym), m.in. Przyjemskim, którzy z przerwami gospodarowali na tych dobrach przez prawie 150 lat. Po III rozbiorze Polski dobra zabrał rząd pruski, który utworzył tu domenę. Po okresie napoleońskim folwark początkowo znajdował się w rękach niemieckich. W 2. poł. XIX w. był własnością Józefa Gutowskiego. W 1872 r. jego córka Helena wyszła za Zygmunta Jaraczewskiego, zaś rok później Stanisława za Leona Sobierajskiego z Kopaniny. Dziedzic zmarł 8 listopada 1874 r. i pochowany został w Mielżynie. W 1885 r. na Odrowąż składała się wieś i dominium w pow. gnieźnieńskim. We wsi znajdowało się 14 domów ze 110 m-cami, zaś na terenie domeny 6 domów i 153 m-ców. Wszyscy mieszkańcy byli katolikami. Majątek liczył 371,35 ha, w tym 358,42 ha ziem uprawnych, 5,11 ha łąk, 7,62 ha nieużytków i 0,2 ha wody. Czysty dochód gruntowy wynosił 2630 marek. Majątek poza uprawami specjalizował się w hodowli bydła i owiec. Właścicielem po Gutowskich został Stanisław Malczewski h. Awdaniec (1845-29.01.1910 r.), ożeniony z Jadwigą Marianną Praksedą Czernicką (1863-1939). W 1926 r. dobra pod zarządem ich syna, Leona Skarbka - Malczewskiego liczyły 358 ha i dostarczały 1030 talarów czystego dochodu gruntowego. Na ogólny areał składało się 340 ha ziem uprawnych, 15 ha łąk i pastwisk oraz 3 ha nieużytków. Wieś w tym czasie liczyła 277 m-ców. Leon ożenił się z Alicją Jagmin z Jagnian h. Pelikan (1883-1966) z którą miał syna Włodzimierza. Najmłodszym z tej rodziny jest urodzony w 1957 r. Fryderyk Malczewski. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na bazie dawnego folwarku założono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. Po upadku PGR-u większość zabudowań folwarcznych oraz dwór wyburzono.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Geoportal;
Mapa archiwalna: P39-S25-F_MIELZYN_1934
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący dwór wznosił się pośrodku parku. Wybudowany był na planie prostokąta w dłuższej osi W-E, fasadą zwrócony na południe. Jego lokalizacja zaznaczona jest na mapce obok.
Cały zespół dworski, zajmujący niegdyś obecną dz. ewid. nr 300310_5.0020.109 o pow. 11,9953, za wyjątkiem dwóch budynków gospodarczych został zmieciony z pow. ziemi. (Geoportal, 22.04.2017 r.)

Park

Nieistniejący park dworski z XIX w. zajmował płd.-zach. część dz. ew. nr ...109 i miał 4,2 ha powierzchni. Do czasów obecnych zachował się rosnący obok niewielki mieszany lasek.
Na mapie satelitarnej teren dawnego parku znaczy się ciemniejszym kolorem. W jego zachodniej części znajdowały się dwa stawy, obecnie jak widać zasypane.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.