Latkowo

Stan obecny

Mieszkania pod zarządem J.S.T. Park jest własnością prywatną.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Latkowo to wieś leżąca około 6 km na płn.-wschód od Inowrocławia. Pierwsza wzmianka pisana pochodzi z 1363 r., kiedy to jej właścicielem był Bartłomiej z Latkowa. Jako dobra szlacheckie, prawdopodobnie stała się gniazdem rodowym Latkowskich. W 2. poł. XVI w. należała do Andrzeja Balińskiego h. Ogończyk, starosty kruszwickiego pod koniec XVI w. W XVII w. wśród właścicieli tej wsi wymieniani byli Bojanowscy h. Junosza oraz Padniewscy h. Nowina. Bojanowscy posiadali także Słońsko oraz Olszewice pod Inowrocławiem. Pod koniec XVII w. wzmiankowana była tu Katarzyna Elżbieta Padniewska, córka Adama i Marii Bojanowskiej, wdowa 1-o v. po Andrzeju Bojanowskim i 2-o v. po Aleksandrze Ostrowskim. Synem jej i Bojanowskiego był Wojciech. Następnie w poł. XVIII w. wieś stała się własnością Jana Biesiekierskiego, syna Andrzeja – dziedzica Zagajewic.
W 1778 r. przeszła w ręce Stanisława Białachowskiego, który w 1790 r. sprzedał wieś Danielowi Nehringowi. W 1823 r. dziedzicem Latkowa został jego syn - Daniel Friedrich Nehring (1787-1838). Dwa lata wcześniej ożenił się on z Emilią Busse, córką Marii i Andreasa Busse. Po nim z kolei dobra odziedziczył Gustaw Adolf von Nehring, a od 1847 r. Ernst Arthur von Busse (1821-1880), syn Ludwiga Ernsta i Frederiki von Gertzen. W 1852 r. poślubił w Bydgoszczy Wilhelminę Elisabeth Johannę Remus, córkę Georga Remusa z majątku Pauliny pod Bydgoszczą. Jedną z ich córek była Maria, która w 1882 r. wyszła za Artura Johanna von Kunkel, komornika pruskiego z majątku Markowo. Jednak kolejnym dziedzicem został syn Ernsta – Ernst Hugo (1854-1915). Ustanowiono tu ordynację, tzw. „fideikomis”, na mocy której majątek - wyłącznie w całości - dziedziczyli tylko potomkowie rodziny von Busse.
W XIX w. Latkowo stanowiło dominium w pow. inowrocławskim o areale 1970 mórg. Na obszarze domeny znajdowało się 9 domów, zamieszkałych przez 229 mieszkańców (181 katolików, 48 ewangelików; 115 analfabetów). Dla rodziny Busse wzniesiono tu w poł. XIX w. obecny dwór, a także zabudowania gospodarcze i cegielnię. Przed 1880 r. we wsi była też fabryka cykorii i hodowla koni rasowych.
W 1881 r. Ernst Hugo ożenił się w Markowie z Augustą Emilią von Kunkel, z którą miał syna Siegfrida, późniejszego rotmistrza pruskiego, a od 1918 r. członka zakonu Joannitów. Pod koniec 1923 r. ordynacja została zniesiona wyrokiem sądu w Poznaniu, a właścicielem Latkowa został brat Ernsta – Franc (Franciszek). W 1926 r. zarządzał majątkiem o powierzchni 483 ha, z którego wykazywano do urzędu skarbowego kwotę 2615 talarów, tzw. "czystego dochodu gruntowego". Do właściciela majątku należała także „Fabryka Kabli Latkowo”. Na skutek niegospodarności i złego zarządzania majątek popadł w długi i w 1930 r. wszczęto postępowanie upadłościowe.
W 1930 r. wieś liczyła 173 mieszkańców, był tu także kowal nazwiskiem Białecki. Od 1931 r. zarządcami pozostałości majątku byli Tadeusz Michnik i Kazimierz Pracki. Jeszcze w tym samym roku kupiła je cukrownia Wierzchosławice, a zarządcą został Karol Ruszczyński, prezes Rady Nadzorczej Cukrowni Wierzchosławice, a także prezes Wielkopolskiego Związku Ziemian oddziału inowrocławsko-strzelińskiego, dzierżawca majątków Ściborze i Topola, właściciel Jeżówki w sochaczewskiem. Ostatnim właścicielem Latkowa do 1945 r. był Niemiec nazwiskiem Bors, wieś w czasie wojny nosiła nazwę Sommerfeld. Po 2. wojnie światowej park został przejęty przez Państwowy Fundusz Ziemi, a dwór zaadaptowano na mieszkania. Na terenie dawnego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w 1991 r. przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego. W okresie powojennym dwór przebudowano i zaadaptowano na mieszkania, na skutek czego pozbawiony został cech stylowych. Koszmarnego obrazu tego „zabytku” dopełniają współczesne przybudówki oraz szopki i garaże mieszkańców (2014 r.).
Uzupełniając opisy po latach, niestety nie znajduję już niemieckich źródeł, na podst. których ustaliłem genealogię niemieckich właścicieli Latkowa. Jeżeli jest ktoś zainteresowany rodzinami Kunkel i von Busse, musi rozpocząć poszukiwania na nowo, np w serwisach internetowych My Heritage, GEDBAS, Find a Grave, etc.
Pozostałe źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Katarzyna Podczaska "Dworki i pałace gminy Inowrocław";
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy z wysokim użytkowym poddaszem, a właściwie mezzaninem, nakryty dwuspadowym dachem naczółkowym. W fasadzie zdobi go znaczny ryzalit zwieńczony trójkątnie, mieszczący arkadowy ganek. Poprzedzony jest wysokimi schodami. Budynek na skutek remontów pozbawiony został wszelkiego detalu architektonicznego. Ponadto w otoczeniu dworu znajdują się szopki i przybudówki dodatkowo szpecące obiekt (2009).

Park

Park krajobrazowy z poł. XIX w., niegdyś o pow. około 15 ha z zachowanym starodrzewem. Jego wnętrza zdobią dwa stawy. Wśród drzewostanu najbardziej popularne gatunki to wiązy szypułkowe, klony jesionolistne, klony jawory i jesiony wyniosłe, a z iglaków świerki pospolite oraz sosny czarne.

Inne

Zabytkowa brama i ogrodzenie z XIX w., odrestaurowane w latach 2011-2012
Murowany spichlerz z k. XIX w.
Kapliczka z pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011