Radzików

Stan obecny

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy. Zakład Doświadczalny w Radzikowie

Historia

Dwór z XIX w.
Radzików to wieś leżąca nad rzeką Utratą (niegdyś Mrową), i granicząca od strony wschodniej z Błoniem. Nazwa IHAR wzięła się od powstałego we wsi Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. W okresie staropolskim najprawdopodobniej gniazdo rodzinne Radzikowskich. W 1827 r. we wsi było 14 domów ze 176 m-cami.
Z dworem w Radzikowie wiąże się postać Kunegundy Franciszki Róży z książąt Giedroyciów Białopiotrowiczowej. W młodości była ona damą dworu caryc Marii i Elżbiety, a gdy w 1812 r. w Wilnie bawił Napoleon, ogłoszono ją damą pałacu des Tuileries. Została wydana za markiza de Caulaincourta, który to związek zakończył się wkrótce po upadku Napoleona. W 1824 r. wyszła za Jerzego Białopiotrowicza. W 1832 r. w Dreźnie spotkała Słowackiego, który zapisał: "Potem słyszę głos jednej damy po polsku pytającej się wszystkich o mnie. Była to pani Białopiotrowiczowa, którą w Dreźnie znałem. Ta, skoro mnie spostrzegła, przyleciała z krzykiem: „Ach, serce pana!...” Odpowiedziałem, że się cieszę, jeżeli się jej moje serce podoba. Potem wymawiała mi, że u niej nie byłem – potem zapytała, czy mam przy sobie pugilares, bo mi chce zapisać swój adres. Gdybym go był miał, to ręczę, że w pugilaresie znalazłbym coś ciekawszego niż adres, bo to sawantka".
Kunegunda mieszkała w Paryżu ok. 40 lat, a później chora wróciła do Polski i w 1872 r. zamieszkała w Puławach, a następnie we dworze Władysława Krauzego w Radzikowie. Tam zmarła dnia 24 kwietnia 1883 r. Władysław z żoną Marią Wielogłowską prawdopodobnie nie miał dzieci, zmarł w 1911 r.
W 1887 r. folwark Krauzego obejmował 747 mórg, w tym 642 m. ziemi ornej, 69 m. łąk, 10 m. pastwisk i 26 mórg nieużytków. Wznosiło się tu 9 budynków murowanych i 13 drewnianych. Na polach majątku zaprowadzony był płodozmian 6 i 9 polowy. W skład gminy wiejskiej Radzików wchodziło wówczas ponad 20 miejscowości i obejmowała ona obszar 16583 mórg.
W 1930 r. właścicielem 159-hektarowego majątku był Stefan Suryn. Wieś nadal stanowiła gminę w pow. błońskim. Na terenie gminnym znajdowała się spółdzielnia "Lech", dwie cegielnie, cukrownia "Michałów", młyn Jakubowskiego, kilka sklepów, karczm i zajazdów. Po 2. wojnie światowej we wsi powstał IHAR, który obecnie jest dużym producentem ziaren zbóż, rzepaku, kukurydzy i buraków cukrowych. Zakład dostarcza także 1,5 miliona litrów mleka oraz kilkadziesiąt ton żywca wołowego rocznie. Gminę w Radzikowie zniesiono w 1954 r. i nie przywrócono jej w 1973 r., lecz powstała nowa gmina Błonie. W 2002 r. powstała nowa jednostka administracyjna Osiedle Radzików IHAR.
Źródła:
Strona internetowa IHAR, link: http://www.zdhar.pl/ozakladzie.htm
- Ze strony pochodzi zamieszczone zdjęcie archiwalne;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Polski... 1930;
Plan Odnowy Miejscowości Radzików IHAR na lata 2012-2020;
Pamiętnik Literacki 2014, 2, s. 165-173 art. Michała Mesjasza "Kunegunda Białopiotrowiczowa i jej zaginiona powieść";
Geoportal;
Mapster:
11781146 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXIII-8-B_Nowogeorgijewssk-Segrshe-Warschau_Bl_37_1914_UWar.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Radzikowie wznosił się prawdopodobnie w miejscu współczesnego budynku nr. 1 IHAR, powstałego po 2. wojnie światowej, widocznego na zdjęciu archiwalnym. Na chwilę obecną nie posiadamy zdjęć ani opisu dawnego dworu.

Park

Park z XIX w. Zachował się niewielki fragment parku, ok. 3,5 ha, w części południowej dawnego zespołu dworskiego. Reszta została zagospodarowana na potrzeby Instytutu.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011