Stary Sokołów

Stan obecny

Prawdopodobnie własność prywatna.

Historia

Dwór z XIX w.
Stary Sokołów to wieś leżąca 10 km na płd. zachód od Końskich. Od początku swego istnienia stanowiła wspólne dobra z pobliskim Dziebałtowem i należała do Dziebałtowskich. W poł. XV w. Andrzej Dziebałtowski posiadał 6 i pół łanu ziemi, z których płacił dziesięcinę snopową i konopną (w wys. 3 grzywien) plebanowi w Mokrsku. Z kolei dwóch zagrodników i karczmarz, którzy posiadali własne role, dziesięcinę składali kantorii sandomierskiej. Jeszcze w XVI w. w obydwu wsiach był tylko jeden folwark, dlatego dziesięcinę jednego roku oddawano plebanowi w Końskich, zaś drugiego kościołowi w Jędrzejowie. Jako, że plebanowi z Jędrzejowa nie chciało się jeździć 60 km po zboże, uchwalono, że będzie dostawał - co drugi rok - półtora grzywny w gotówce. Wieś odnotowano w regestach poborowych pow. opoczyńskiego z 1508 r. Wraz z Brodami i Dziebałtowem należała do Jakuba Dz. i płaciła podatek w wysokości 2 grzywien i 9 denarów. W 1579 r. Dziebałtowscy płacili pobór od posiadanych 4 zagrodników.
W 1827 r. wieś posiadała 37 domów, zamieszkanych przez 229 osób. W 1881 r. było tu już 68 domów i 385 mieszkańców, z 595 morgami ziemi włościańskiej i 997 mórg dworskich. Wieś leżała w pow. koneckim, gminie Końsk i parafii Końskie; nosiła wówczas nazwę Sokołów Dunin, lecz niestety nie znamy etymologii tego drugiego jej członu. Być może pochodził od nazwiska dziedziców - Duninów? W 1887 r. folwark miał 1868 mórg, w tym 495 mórg roli, 174 morgi łąk i pastwisk, 1175 mórg lasu i 24 morgi nieużytków. Może z tego wynikać, że właściciele w ciągu kilku lat znacznie powiększyli majątek. Wielkość gruntów części wiejskiej nie uległa zmianie i wynosiła 596 (wcześniej 595) mórg, które stanowiło 59 "osad", czyli gospodarstw chłopskich, powstałych po uwłaszczeniu. Ponadto 17 takich gospodarstw znajdowało się w kolonii Strzemboszów, posiadały one łącznie 217 mórg ziemi. Folwark miał 11 domów drewnianych, na polach obowiązywał płodozmian 10 polowy, a w lasach nie prowadzono racjonalnej gospodarki leśnej.
W XX w. majątek nadal był powiększany, bo w 1930 r. miał aż 1015 hektarów. Właścicielami byli wówczas Adam i Tadeusz Kanigowscy. W księdze adresowej wieś figuruje jeszcze jako Sokołów, natomiast na mapie o rok późniejszej mamy już Nowy Sokołów, utworzony w południowej części tej wsi. Po 2. wojnie światowej dobra zostały rozparcelowane.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11801965 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 [1929 - 1939]
- plik mapy: P44-S30-F_1931_LoC_G6520_s25_.P6.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór (współczesny budynek?) wzniesiony w północnej części parku, fasadą skierowany na południe. W celu wykonania dokładnego opisu, niezbędne dalsze badania terenowe.

Park

Pozostałości parku dworskiego o pow. 1,5 ha.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011