Małogoszcz

Stan obecny

Prawdopodobnie własność prywatna.

Historia

Miasto Małogoszcz to siedziba gminy miejsko-wiejskiej, leżące przy drodze z Chęcin do Włoszczowy, nad rzeką Lasociną, w odległości 13 km na zachód od Chęcin. Wieś M. istniała już w XII w., gdy na przyległej górze Bochyniu wznosił się gród obronny, mający swego kasztelana. Pierwotna osada Małogoszcz istniała wokół grodu i dopiero zniszczenie przez Tatarów spowodowało jej przeniesienie na obecne miejsce. W 1342 r. król Kazimierz Wielki nakazał wybudować tu murowaną świątynię, która otrzymała wezwanie Wniebowzięcia NMP. Otoczył także miasto murem. Z czasem na rynku powstał okazały ratusz, a dookoła ozdobne kamienice. Lokację na prawie niemieckim osada otrzymała dopiero w 1408 r.
Pisał o niej na pocz. XVI w. biskup Jan Łaski w swojej "Liber Beneficiorum...". W 1595 r. ksiądz Chrostkowski rozbudował i wyremontował świątynię, ponadto wybudował mały kościółek na cmentarzu znajdującym się na górze zwanej "Babinek". Później wzniesiono także kościół p.w. świętej Rozalii, na placu targowym, który nie dotrwał do k. XIX w.
W 2. poł. XVIII w. istniało starostwo niegrodowe małogoskie, w woj. sandomierskim i powiecie chęcińskim. Składało się z miasta Małogoszcz z wójtostwem oraz wsi Cieśle z folwarkiem, Skórków i Leśnice. Począwszy od 1742 r. właścicielem był Konstanty Szaniawski, który na sejmie 1773-75 otrzymał starostwo w posiadanie emfiteutyczne. W 1827 r. w osadzie było 155 domów, zamieszkałych przez 1009 osób, a w 1860 r. 231 domów i 1160 mieszkańców. Dobra rządowe w M. składały się wówczas (1838) także z folwarków Cieśle i Leśnica, nomenklatur Bocheniec, Słomianka, Zaraska i Ostatni oraz wsi: Cieśle, Leśnica i Skórków. Dominium obejmowało 2296 mórg, w tym ziemie uprawne 259 mórg i lasy - 2037 mórg. Lasami zarządzało leśnictwo, które dzieliło się na straże (okręgi): Korczyn, Gniezdziska, Kurzelew i Jędrzejów. W 1863 r. pod M. doszło do walk powstańczych.
W 1885 r. Małogoszcz była osadą miejską w pow. jędrzejowskim, siedzibą gminy i parafii. W miasteczku był murowany kościół, szkoła, urząd gminy, stacja pocztowa, dom schronienia dla kalek, browar i kopalnia kamienia białego. Na pocz. XX w. dobra zostały zapewne rozparcelowane, bo księgi adresowe nie wymieniają już tu żadnych właścicieli ziemskich.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
1755931 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P45-S30-I_MALOGOSZCZ_1937.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dawny zespół dworski zlokalizowany jest w północnej części miasteczka. Dwór wznosił się w jego płd.-wschodnim narożniku i fasadą zwrócony był na wschód. Na mapie sat. widoczny jest w tym miejscu budynek, prawdopodobnie (?) współczesny. Droga dojazdowa od strony wschodniej, z dużym okrągłym podjazdem na osi.

Park

Pozostałości parku o pow. ok. 1,7 ha, w obrębie działki ewid. nr 1382/2.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011