Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Kotomierz
zdjęcie Marek Kujawa 2009
Miniatura KotomierzMiniatura KotomierzMiniatura Kotomierz

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Kotomierz

Klahrheim

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:bydgoski
Gmina:Dobrcz
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: A/1001/1-2 z 5.06.1987

Stan obecny

Własność Szkoły Agro-Ekonomicznej w Karolewie.
Zamieszkały przez lokatorów (stan na rok 2010).
Stan na rok 2021 - nieznany. .

Historia

Dwór z 1850 r.
Kotomierz jest to wieś leżąca przy drodze krajowej nr 56, w odległości około 15 km na wschód od Koronowa. Znana była już w późnym średniowieczu, gdy stanowiła własność szlachecką. Pierwszymi wzmiankowanymi właścicielami byli Żyra i Wojciech w 1313 r., którzy wyznaczyli granicę pomiędzy Wudzynem a Kotomierzem, zatwierdzoną przez księcia Przemysława. W XVI w. wieś licząca około 10 łanów była w rękach B. Siemińskiego. W XVII w. należała m. innymi do Pinińskich h. Jastrzębiec. Ci dzierżawili dobra Dadźbogowi Moszczeńskiemu h. Nałęcz, synowi Stanisława i Czarlińskiej, sędziemu grodzkiemu bydgoskiemu.
Prawdopodobnie już na pocz. XVIII w. wieś była całkowicie w rękach Moszczeńskich, gdyż w 1711 r. Franciszek Moszczeński, chorąży brzesko-kujawski zastawiał te dobra Stefanowi Łochockiemu. Pierwszy dwór wzniesiono we wsi dla Moszczeńskich już w XVIII w. Po III rozbiorze Polski wieś przeszła w ręce niemieckich właścicieli.
Około 1850 r. majątek Kotomierz zakupił pruski szlachcic Albert von Klahr. Z tej okazji nazwę wsi przemianowano na Klahrheim. Klahr był inicjatorem budowy dworu i zabudowań gospodarczych. W rękach tej rodziny majątek pozostawał aż do 2. wojny światowej. Pod koniec XIX w. wieś stanowiła dominium o powierzchni 3386 mórg i liczyła 339 mieszkańców, w tym 260 katolików i 79 ewangelików. Była także tzw. „dobrami rycerskimi”. Dwór został nieznacznie przebudowany i około 1889 r. przyjął obecną formę. W 1926 r. właścicielem folwarku o areale 846 ha był Hans Georg Klahr, a dzierżawcą Walter Otto (ur. w 1882 r.), syn Augusta i Amalii Herminy Koch z Kruśliwca. Gospodarstwo do oszacowania podatku gruntowego wykazywało 4431 talarów tzw. "czystego dochodu". W 1930 r. wieś liczyła 370 mieszkańców. W okresie międzywojennym grunty majątku co najmniej dwukrotnie poddawane był parcelacji. Rodzina von Klahr prawdopodobnie nie mieszkała w Kotomierzu, gdyż jako ostatni przedwojenny właściciel wymieniany był Paul von Otto. Po wojnie właścicielem dóbr został Skarb Państwa Polskiego, a na terenie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Następnie znajdował się tu Zakład Rolny wchodzący w skład Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych Kusowo. W 1983 r. Zakład Rolny w Kotomierzu został przekazany na własność Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Karolewie. Obecnie użytkownikiem całego zespołu jest Gospodarstwo Szkoły Agro-Ekonomicznej w Karolewie, które prowadzi tu doświadczalną produkcję roślinną i zwierzęcą.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Założenie architektoniczne składa się z podwórza gospodarczego, otoczonego budynkami inwentarskimi i gospodarczymi, zespołu dworskiego i kolonii mieszkaniowej. Kształt rzutu zespołu dworskiego zbliżony jest do litery "L", podstawą której jest część starsza - parterowa usytuowana w kierunku pd-zachodnim.
Przylegająca do niej część młodsza - piętrowa jest skierowana szczytem w kierunku pn-wsch. Dwór jest budynkiem wolnostojącym. W jego bryle architektonicznej jak i w poszczególnych detalach dominują formy klasycystyczne. Fasadę zdobi ryzalit z portykiem kolumnowym dźwigającym taras. Wejście główne, do którego prowadzi podjazd, poprzedzają wysokie schody ograniczone z boku ozdobnym murkiem.
Przed głównym wejściem do pałacu przy podjeździe, znajduje się nieczynna zniszczona fontanna.

Park

Park o powierzchni 7,2 ha., z pocz. XIX w. Od bramy do pałacu prowadzi aleja wysadzana kasztanowcami - jej długość wynosi 94 m. W parku zachowanym jest dawny układ kompozycyjny, który stanowią grupy drzew z gatunków rodzimych. Starodrzew skupiony jest w części środkowej parku, skąd prowadzą ślady licznych pozostałości po alejkach i ścieżkach. Rosną tu m.in.: klony pospolite, jawory, dęby szypułkowe, lipa drobnolistna, modrzew europejski. Cały park otoczony jest murem z cegły palonej, w formie nieotynkowanej. Ogrodzenie to powstało przed 1890 r. Od strony zachodniej, bezpośrednio od muru otaczającego park przylega podwórze gospodarcze o kształcie prostokątnym, zabudowane ze wszystkich stron budynkami gospodarczymi i inwentarskimi. Dwór położony jest w głębi parku, kilkaset metrów od szosy.

Inne

Ogrodzenie z 1890 roku, a także stajnia, obora, owczarnia, stodoła oraz lamus.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.