Laskowice

Stan obecny

Własność J.S.T.
Pałac nie istnieje.

Historia

Pałac z poł. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1328 r. Należała wówczas do komturstwa świeckiego i stanowiła własność rycerską. W 1442 r. jej właścicielem był Dytryk von Leskowitz. Wieś w czasach krzyżackich dzieliła się na Laskowice i Laskowice Górne - Ober Leskowitz, a dziedzic zobowiązany był pełnić służbę wojenną w zbroi i na koniu. W poł. XVI w. należała do Laskowskich herbu Leliwa, dalej do Macieja Niewieścińskiego, zaś na przestrzeni kolejnych dziejów wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1828 r. Laskowice kupił Franciszek Salezy Antoni Huntley-Gordon de Huntley herbu Bydant, pułkownik wojsk koronnych, członek konfederacji targowickiej. Ożeniony był z Marianną Sapieżyńską, z którą miał córkę Urszulę i syna Karola. Rodzina Gordonów wywodziła się ze Szkocji, skąd przybyła z grupą emigrantów, dysydentów religijnych, którzy schronili się w Polsce przed prześladowaniami kalwinów. W latach 1840 - 1860 dla Franciszka Gordona wzniesiony został we wsi nieistniejący obecnie pałac. Wieś za rządów Gordona otrzymała zaszczytne miano "dóbr rycerskich" - Rittergut, a on sam w 1866 r. został odznaczony Orderem Koronnym III klasy. Około 1870 r. majątek liczył łącznie 915 ha, w tym 508 ha ziemi uprawnej, 82 ha łąk i pastwisk, 69 ha lasów i 226 ha wód. Syn Franciszka Gordona - Karol (ur. w 1815 r.) ożenił się z Laurą Sołtyk herbu własnego, z którą miał synów: Karola ożenionego z Walerią hrabiną Tarnowską z Tarnowa herbu Leliwa i Franciszka. Franciszek (hrabia d\\\'Enzie, margrabia de Huntlej, wicehrabia d\\\'Ivernes) został ostatnim przedwojennym właścicielem Laskowic. Majątek pod jego zarządem liczył w 1926 r. 1790 ha, w tym 657 ha ziem uprawnych, 322 ha łak i pastwisk, 525 ha lasów, 10 ha nieużytków (drogi, place, etc.) i aż 276 ha wód. Czysty dochód katastralny wynosił 12980 marek. W 1930 r. Laskowice były gminą w powiecie świeckim i liczyły 427 mieszkańców. Majątek ziemski Franciszka Gordona liczył 1751 ha, posiadał też własną gorzelnię, młyn, cegielnię i tartak. We wsi były liczne sklepy i punkty usługowe, m.in. dwie karczmy: J. Rachonia i A. Rode, zajazd L. Küchnerta, sklep z artykułami kolonialnymi T. Betyny, a także piekarz K. Kufel, rzeźnik E. Hinz i fryzjer J. Ochendal. Majątek znajdował się w posiadaniu Gordonów do 1945 r. Po wyzwoleniu Laskowic, pałac został spalony przez Rosjan. Z pięciorga dzieci ostatnich właścicieli ocaleli jedynie syn i córka, którzy wyjechali do Niemiec.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych. Wszystkie prawa zastrzeżone!
Zdjęcia archiwalne:
Fotopolska;
Alexander Duncker \\\"Wiejskie dwory, pałace i rezydencje szlachty pruskiej, wraz z rodziną królewską, rezydencjami letnimi, ogrodami przypałacowymi, artystycznie wykonane, z kolorowymi ilustracjami i tekstem w okresie 1857-1883\\\".

Opis

Pałac klasycystyczny z elementami neogotyku. Budynek wznosił się na wzgórzu zamkowym w północnej części parku, z którego roztaczał się widok na leżące kilkanaście metrów niżej Jezioro Zamkowe. Z dawnych zabudowań zachował się tu piętrowy budynek z 1848 r., zwany przez miejscowych "pałacem". Jego ozdobą jest kwadratowa wieża umieszczona na kalenicy dachu. Obecnie obiekt służy jako mieszkania komunalne.

Park

Park z 1. poł. XIX w. o pow. 9,24 ha rozciągał się w kier. płd. od pałacu. Częściowo otoczony jest murem. Założony został na zboczu opadającym w kierunku jeziora. Drzewostan reprezentowany jest przez liczne gatunki drzew pochodzenia krajowego i obcego. Na szczególną uwagę zasługują pomniki przyrody: 2 klony jawory o obw. w pierśnicy 320 i 344 cm, 2 graby zwyczajne o obw. 218 i 245 cm, 2 robinie akacjowe o obw. 230 i 240 cm, klon zwyczajny o obw. 360 cm, sosna wejmutka o obw. 285 cm, 7 lip drobnolistnych o obw. 285-503 cm, 2 świerki pospolite o obw. 219 i 227 cm, topola biała o obw. 395 cm, 12 dębów szypułkowych o obw. 262-428 cm, 3 buki zwyczajne o obw. 275, 278 i 340 cm, 2 daglezje zielone o obw. 160 i 183 cm, 5 żywotników olbrzymich o obw. 100-228 cm, jesion wyniosły o obw. 225 cm, jodła jednobarwna o obw. 196 cm, choina kanadyjska o obw. 235 cm oraz dąb szypułkowy odmiany piramidalnej o obw. w pierśnicy 178 cm. W parku pochowany jest Franciszek Gordon, który zginął podczas tzw. "krwawej niedzieli" w Bydgoszczy, w dn. 3 września 1939 r.

Inne

Na stacji Laskowice Pomorskie znajduje się 3-stanowiskowa lokomotywownia, która w 1934 r. jako Stacja Trakcyjna podlegała Oddziałowi Mechanicznemu w Tczewie; w 1941 r. jako Lokbf Laskowitz podległa Zakładowi Kolejowemu Bydgoszcz Główna (Bw Bromberg Hbf). (źródło: Wikipedia)

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011