Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Paśmiechy

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Paśmiechy
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Paśmiechy

Województwo:świętokrzyskie
Powiat:kazimierski
Gmina:Kazimierza Wielka
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Dwór nie istnieje.
Teren JST albo prywatny.

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
Paśmiechy to wieś leżąca 2,8 km na płd. zachód od rynku Kazimierzy Wielkiej. W dawnych zapiskach także jako Passimyechy, Paszimiechy, Pasimiechy, Pośmiechy ew. Parzymiechy. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1390 r., kiedy to król Władysław Jagiełło potwierdził nadanie licznych dóbr wojewodzie krakowskiemu Spytkowi. Były to zamki w ziemi krakowskiej i na Rusi, miasta Żabno, Książ i Brzeżek oraz liczne wsie, w tym Paśmiechy.
Spytko w 1396 r. sprzedał wieś Iwanowi z Jedlcza, co zatwierdził król Władysław. Jednym z kolejnych dziedziców był Mikołaj, ożeniony z Anną, córką Zakliki z Wolicy (z Balic, obecnie części Krakowa). Być może ten sam Mikołaj w 1456 r. zapisywał 50 grzywien posagu i 80 grz. wiana kolejnej żonie - Barbarze, córce Mikołaja Klępy z Raciborska. W XV w. znany był także niejaki Piotr, herbu Lis. Dziesięcinę z 6 łanów kmiecych, o wartości 6 grzywien, składano plebanowi w Myślenicach. Ponadto (wg Długosza) dziesięciny z folwarku oraz 1 łanu odłączonego od folwarku, składano do parafii w Kazimierzy Wielkiej. Paśmiechy leżały wówczas w pow. proszowskim. Według regestu poborowego z 1490 r. wieś płaciła półtora grzywny poboru.
Ciekawa sprawa miała miejsce w 1533 r. i dotyczyła drogi między dobrami Chruszczyna i Paśmiechy. Spór toczyli bracia Mieleccy z P. oraz Wielgusa: Jan, Stanisław, Sebastian, Janusz i Walerian - przeciwko burgrabiemu zamku krakowskiego, Stanisławowi Feliksowi Ligęzie - dziedzicowi Skorczowa i Ch. Strony wzajemnie sobie zarzucały, że na tej drodze czynione są przeszkody przewoźnikom soli. Mieleccy Ligęzie, zaś ten twierdził, że to Mieleccy przeszkadzali wozakom na drodze. Przybyli na miejsce rewizorzy królewscy stwierdzili, że Ligęza "niesłusznie przeszkadza wozakom przejeżdżać drogą z Wielgusa przez górę i most w Paśmiechach do Skorczowa, kierując ich na miejsca pochyłe, które są bagniste i trudne do przejechania, ze szkodą dla biednych ludzi, wozaków i szczególnie dla żupy. Wyrok królewski oświadcza, że droga z Wielgusa przez wspomnianą górę i przez pola między Ch. a Paśmiechami i przez most w Paśmiechach do Skorczowa, czyli do karczmy Ryki, już od najdawniejszych czasów była drogą publiczną i taką winna pozostać, a Ligęza i jego potomkowie nie powinni nikomu w jej używaniu przeszkadzać. Ta publiczna droga winna być tak szeroka, jak to określono w statucie królewskim." (Sł. Hist.-Geogr. PAN).
W 1581 r. właścicielką P. była Anna Marchocka (Marchoczka?), która miała tu 6 półłanków, 3 zagrodników z rolą, 3 komorników bez bydła i 1 rzemieślnika. Później jeszcze wiele razy wieś przechodziła z rąk do rąk, a w 1827 r. było tu 19 domów i 166 mieszkańców. W 1885 r. P. stanowiły wieś i folwark w pow. pińczowskim. Dobra obejmowały 494 morgi, w tym 377 mórg ziemi uprawnej, 33 m. łąk, 4 morgi pastwisk, 56 m. lasu i 14 m. nieużytków. Było 5 budynków murowanych i 12 drewnianych, las nieurządzony (tzn., że nie prowadzono tu planowej gospodarki leśnej). We wsi ponadto było 26 osadników, z gruntami o wielkości 167 mórg.
W 1930 r. właścicielem folwarku ze 148 ha obszaru był Wacław Karwacki, ur. 26 listopada 1895 r. w Czarnowcu, zm. 15 stycznia 1982 r. w Kościelcu, syn Zygmunta Ignacego (1862-1937) i Ludwiki Anny Zakrzewskiej h. Pomian. Około 1920 r. Wacław ożenił się z Marią Świda (1899-1990) i mieli trzy córki: Annę, Jadwigę oraz Teresę, zamężną za Antoniego Tadeusza Osuchowskiego h. Gozdawa. Możemy tu jeszcze dodać, że Wacław miał troje rodzeństwa: Zygmunta Karola (1893-1916), Stefana Franciszka (1898-1982) oraz siostrę Marię (1901-1976) zamężną dwukrotnie, za Szymona Jaxa-Konarskiego h. Gryf i później za Zygmunta Chrzanowskiego h. Korab. We wsi prawdopodobnie nie było zakładów przemysłowych (młyna, gorzelni, etc.), jedynie sklep z wyrobami tytoniowymi F. Marca. Po 2. wojnie światowej dawne dobra Karwackich zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego. Dwór, zapewne z powodu złego stanu technicznego, został rozebrany.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11802242 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P48-S31-A_1935_LoC_G6520_s25_.P6.jpg
11793779 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXXI-8-A_Gruppe_Warschau_1915_600dpi_HU-Berlin_B-31-122-02.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Paśmiechy są ciekawym przykładem likwidacji całego zespołu dworskiego łącznie z zabudowaniami, ogrodami, parkiem (pozostał fragment) i lokalnymi drogami. Cały teren dawnego zespołu został zaorany i przeznaczony na pola uprawne, a współczesna zabudowa wsi powstała nieco na zachód od nieistniejącego dworu. Wytyczono też zupełnie nowe drogi, a część przedwojennych również zlikwidowano, np tę do Koszyczka. Nie posiadamy zdjęć ani opisu dworu, niezbędne są dalsze badania terenowe.

Park

Główna i największa część parku w Paśmiechach rozciągała się dalej na północ od drzewostanu wpisanego do rejestru pod nr. A.194 z 10.12.1957. Jest to jeden z dawnych ogrodów, znajdujący się w płd. części zespołu dworskiego. Opisywany obszar ma ok. 3,5 ha. Wcześniej główna cz. parku znajdowała się na dz. ewid. nr ...90/3 (obecnie pole uprawne), ponadto ogrody otaczały centralną część założenia od str. wschodniej i zachodniej.

Inne

Kamienny pomnik Niepokalanej Dziewicy Najświętszej Maryi Panny, 1776 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.