Miławczyce

Stan obecny

Własność JST.
Dwór częściowo w ruinie, niezabezpieczony, dostępny dla szabrowników.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Miławczyce to wieś leżąca 6,5 km na wschód od Działoszyc, przy DK nr 770 oraz przecinającym ją dawnym trakcie z Pińczowa do Skalbmierza. Trakt ten przebiegał po wschodniej stronie M., z czasem stracił na znaczeniu i obecnie są to głównie drogi gminne. Wieś istniała już w XV w., a jej dziedzicem był m. innymi Jan Nasion z Ostrowiec, herbu Topór. Miała 6 łanów kmiecych, 4 zagrodników i karczmę. Dziesięciny w wys. 9 marek składano prepozyturze wiślickiej, zaś z folwarku płacono 5 marek (rocznie) dla plebana w Stradowie. W zapiskach wieś zwana też była Miławczynem. W poł. XVII w. należała do Stanisława Szembeka, burgrabiego krakowskiego, który wydzierżawił ją znanemu pisarzowi Janowi Chryzostomowi Paskowi z Gosławic h. Doliwa (1636-1701), autorowi słynnych "Pamiętników". Żoną słynnego pamiętnikarza była wdowa po Łąckim - Zofia Remiszowska, która wniosła mu w posagu wieś Smogorzów.
W 1827 r. wieś miała 24 domy i 152 mieszkańców. W 2. poł. XIX w. jej właścicielem był Józef Tomasz Ignacy Szylkra-Trzebiński h. Awdaniec (1794-1873), syn Ignacego (1750-1838) i Teresy Jabłonowskiej h. Grzymała. Był on czterokrotnie żonaty; w 1821 r. zaślubił w Krakowie Anielę Franciszkę a Paulo hr. Thabasz-Załuską de Riviere, herbu Junosza. W 1824 r. w Stradowie ożenił się z Anną hrabiną Załuską, zapewne siostrą zmarłej Anieli. Trzeciej jego żony nie znamy, ale to z nią miał syna - kolejnego dziedzica M. - Józefa. Nie znamy również czwartej żony dziedzica, żyjącej w okresie 1837-1904, z którą miał jeszcze troje dzieci.
W 1885 r. w skład dóbr wchodził folwark Biegłów oraz osada leśna Warszawa, ponadto część wiejska Biegłowa oraz wieś Bugaj; łącznie 830 mórg. Na obszar samego Miławczyna - 636 mórg - składało się 501 mórg ziemi uprawnej, 46 m. łąk, 11 m. pastwisk, las (zwany Warszawa) o pow. 39 mórg, 30 mórg nieużytków oraz 9 mórg w osadach karczemnych. Na terenie majątku znajdowały się 2 budynki murowane i 20 drewnianych. Płodozmian zaprowadzony na polach był 10 i 11-polowy. Z kolei Biegłów obejmował 194 morgi, w tym 180 m. ziemi uprawnej, miał 5 domów drewnianych i płodozmian 10-polowy. W obu wsiach po uwłaszczeniu mieszkali również osadnicy. W M. było ich 38, z gruntami o pow. 114 mórg, w Biegłowie 11 z 48 morgami ziemi, a w Bugaju 3 z 10 morgami ziemi. Właścicielem był wówczas Józef Szylkra-Trzebiński h. Awdaniec, a po jego śmierci w 1906 r. dobra kupiła rodzina Morawskich h. Korab, którzy w latach 20. wybudowali obok starego dworu nowy budynek piętrowy. Stary dwór stał tu jeszcze w 1939 r....
W 1930 r. Miławczyce miały 250 ha, a ich właścicielem był Witold Morawski h. Korab (1910-1939), syn Witolda (1867-1936) i Celiny Haller de Hallenburg. Dla formalności odnotujmy, ze dziadkiem dziedzica był Lucjan Morawski (1850-1893), ożeniony z Wandą Żychlińską h. Szeliga. Ojciec zmarł w Miławczycach dn. 28 grudnia 1936 r. zaś Witold junior zginął pod Skierniewicami, mając zaledwie 29 lat. Był porucznikiem 20 Pułku Ułanów; zginął dnia 11 września 1939 r. Nie pozostawił potomstwa, ale miał liczne rodzeństwo. Byli to bracia: Józef (zm. 1942), Lucjan (zm. 1972) i Cezary oraz siostry: Celina Niemojewska (zm. 1985), Maria Dąbrowska (zm. 1962), Jadwiga (?), Helena Niemojewska (zm. 1976) i Teresa. Józef Morawski został zamordowany przez Niemców w grudniu 1940 r., w obozie koncentracyjnym w Dachau. Po 2. wojnie światowej dobra Morawskich zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. W budynku dworu przez wiele lat mieściła się szkoła podstawowa.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11810130 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXX-8-D_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wznosi się pośrodku parku, jest to budynek piętrowy i nakryty czterospadowym dachem. Wewnątrz zachowane piece kaflowe z epoki, schody oraz stolarka drzwiowa i okienna (stan w 2021 r.).
Rozległe podwórze gospodarcze stanowiło wydłużony prostokąt rozciągający się z północy na płd. po zachodniej stronie zespołu rezydencjonalnego. Jego układ przestrzenny jest całkowicie zniekształcony.

Park

Park dworski z poł. XIX w. o pow. 3,45 ha, po 2. wojnie światowej pozbawiony swojej północnej połowy, wraz z którą obejmował łącznie 6,325 ha. Do parku nie należały tereny po wschodniej stronie drogi dzielącej założenie w kier. N-S. W czasach współczesnych (powojennych) nastąpił tam rozrost ekspansywnych drzew liściastych i krzewów, przez co obszar ten może być błędnie brany za pozostałości parku.
Na cenny parkowy starodrzew składają się głównie dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, wiązy, jesiony wyniosłe i klony. Rośnie tu także miłorząb japoński i choina kanadyjska.

Inne

- W parku: pamiątka tysiąclecia Państwa Polskiego - kopiec z głazem, na podstawie którego znajdują się daty 966-1966
- Figura świętego Judy Tadeusza z 1768 r., z herbem ówczesnych właścicieli Szembeków - Szembek (był to tzw. "herb własny").
- Figura M.B. z 1906 r., wystawiona ku pamięci Józefa Trzebińskiego "zmarłego na rodzinnym zagonie" dnia 8 lutego 1906 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011