Szewna

Stan obecny

Park - prawdopodobnie JST.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś Szewna graniczy od płd.-zachodu z Ostrowcem Świętokrzyskim. Pierwszy kościół i parafia istniały tu już w 1326 r. Jak podaje "Słownik Geograficzny..." w połowie XV w. była to wieś kościelna, położona pomiędzy Waśniowem a Dankowem. Dochody dla parafii szły z kanonii kieleckiej, natomiast dziesięciny z 12 łanów kmiecych i 4 karczm biskupich (o wartości do 15 grzywien) płacono prebendzie kieleckiej. Jan Długosz wymienia też 2 zagrodników z rolą, którzy dziesięcinę również płacili tejże prebendzie (jej części?) "in gonithwan". Według regestów poborowych z 1578 r. Szewna należała do biskupa krakowskiego, miała 22 osadników, 11 i pół łanu, 4 zagrodników z rolą, 3 zagrodników, 1 komornika, 8 biednych i 2 rzemieślników. W 1746 r. ks. Sebastian Pisulewski wybudował w Sz. nowy kościół murowany z trzema nawami, kaplicą i trzema wieżami. Po sekularyzacji dóbr biskupich, klucz dóbr Szewno został przejęty przez rząd i wcielony w skład dóbr (również pokościelnych) Kunów. Całe te dobra otrzymał jako majorat generał Szwarc.
W 1827 r. we wsi znajdowało się 45 domów z 307 m-cami. Około 1880 r. Szewna została odłączona od dóbr Kunowskich. W 1885 r. leżała w pow. opatowskim i gminie Częstocice; stanowiła siedzibę parafii, liczącej 4 tys. wiernych. Było tu 67 domów i 430 mieszkańców, szkoła początkowa i kopalnia rudy żelaza. Dobra wraz ze Stawem Kunowskim, Zamłyniem, Ksawerowem i Szewną Nową obejmowały 1231 mórg, w tym sama Sz. - 398 mórg ziemi uprawnej, 126 mórg pastwisk i 57 mórg nieużytków. Folwark posiadał 3 budynki murowane, w tym dwór oraz 16 drewnianych. Z kolei folwark Staw Kunowski miał 131 mórg roli i aż 406 mórg łąk. Było tam 5 budynków drewnianych.
Na pocz. XX w. dobra zostały rozparcelowane, a po 1920 r. wieś znalazła się w pow. opatowskim. W 1930 r. liczyła 702 mieszkańców. We wsi istniała spółdzielnia spożywcza "Społem", młyn Jana Paradowskiego, piwiarnia A. Kolatorowicza, sklepy spożywcze J. Rolaka i Z. Grabkowej oraz karczma Z. Kwapisza. Po 2. wojnie światowej, resztówka po majątku stała się zapewne gospodarstwem prywatnym.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11802062 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 [1929 - 1939]
- plik mapy: P45-S33-D_1936_LoC_G6520_s25_.P6.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Opisywany dwór należał do folwarku w tzw. Szewnie Nowej (obecnie Górnej), drugi zaś, w Szewnie Starej znajdował się około 1 km w kierunku wschodnim. Niestety na chwilę obecną nie posiadamy informacji n.t. architektury budynku. Niezbędne dalsze badania terenowe.

Park

Park dworski z k. XVIII w. o pow. około 3 ha.

Inne

We wsi: Zespół kościoła parafialnego p.w. świętego Mikołaja, w tym cmentarz z k. XVIII w., ogrodzenie z 2. poł. XVII w., dwie kaplice (św. Anny, przeł. XVII/XVIII w. i św. Juliana z poł. XIX w.), brama żeliwna 1896/1906.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011