Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Serafinów
Zdjęcie Iwo Kaleta
Miniatura SerafinówMiniatura SerafinówMiniatura SerafinówMiniatura Serafinów

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Iwo KaletaSławomir KirschMarek Kujawa

Serafinów

Serafinow

Województwo:wielkopolskie
Powiat:krotoszyński
Gmina:Koźmin Wielkopolski
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Obecnie obiekt jest opuszczony.
Stan własności nieznany.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Serafinów to wieś leżąca 7,5 km na zachód od Koźmina Wielkopolskiego. W czasach staropolskich nie istniała, a niewielki folwark powstał tu najwcześniej (sic!) w XVIII w., na polach majątku Mokronos, aczkolwiek odrzucamy tę możliwość chociażby ze wgl. na mapę Gilly'ego z 1803 r., na której zaznaczona jest jedynie kaplica świętej Rozalii. Kaplica otoczona była wówczas polami następujących majątków: od płd. Mokronos, dalej (zgodnie z ruchem wsk. zegara) Wziąchów, Małgów i Bułaków; nast. Kaczagórka (wówczas Kaczkowa Górka), Borzęciczki (Borzenciczki) i Gałązki (Galonski) i dalej na płd. Wrotkowo oraz Skałów.
Historia tego miejsca zaczyna się w 1708 r., kiedy to właścicielem Mokronosa był Stefan Domiechowski h. Prawdzic. Majątek kupił on od Leszczyńskiego, starosty nowodworskiego. Podczas szalejącej zarazy w 1708 r., dziedzic przy pomocy wiernych parafii Mokronos, wybudował na niewielkim wzniesieniu, półtora kilometra na płn. od swojego dworu, drewniany kościółek p.w. świętej Rozalii. Nie było tam wówczas żadnego folwarku, a już na pewno nie było tu "wsi, która powstała w XVI w.", co sugeruje popularna pseudo-encyklopedia! Autor wpisu powiązał Serafinów z Gościejewem zapewne na podst. faktu, że folwark wszedł w skład dóbr gościejewskich w 1. poł. XIX w. My rozwiniemy nieco opis tej wsi. Wcześniej była ona w posiadaniu Domiechowskiego h. Prawdzic, któremu wtedy nawet się nie śniło, że w przyszłości posiadłość wchłonie pola położone na północ od Mokronosa. W Gościejewie ok. 1. połowy XVIII w. Domiechowski wybudował pierwotny dwór.
Pod koniec XVIII w. właścicielem G. był Ludwik Zbijewski h. Rola, który ożenił się z Teklą Sokolnicką h. Nowina. Mieli oni córkę Józefę, która wyszła za Józefa Ożegalskiego - dziedzica Gościejewa ok. 1820 r. Z kolei Weronika Zbijewska (córka Walentego) wyszła za Walentego Modlibowskiego - dziedzica Mokronosa. Tym sposobem obie kuzynki (?) posiadały dobra graniczące z sobą. Graniczące - ale po południowej stronie Mokronosa, zaś folwark Serafinów powstał po płn. stronie tej wsi. Tak więc Serafinów od Gościejewa oddzielały nie tylko ziemie majątku Mokronos, ale też należący do nich folwark Paniwola i nieco dalej na wschód leżący Skałów, do którego zresztą niedługo później włączono Serafinów.
Po 1820 r. Mokronos odziedziczył Jan Nepomucen Modlibowski h. Dryja, ożeniony z Nepomuceną Malczewską h. Awdaniec, zaś w Gościejewie po śmierci Ożegalskiego (dnia 24 grudnia 1822 r., poch. 28-go na cmentarzu w Mokronosie) siedziała Józefa Ożegalska (do swojej śmierci w dniu 15 kwietnia 1848 r.). To zapewne za jej "panowania" Serafinów został na krótko połączony z Gościejewem, a ziemie tak utworzonego majątku otaczały Mokronos od str. zachodniej. A zresztą nie wiadomo, czy w ogóle fizycznie się łączyły, ostatecznie z Gościejewa do Serafinowa można było przejechać przez ziemie domeny w Mokronosie, przy okazji wpadając na pogaduchy do rodzinki w mokronoskim dworze. W 1837 r. obok kościółka i folwarku w S. znajdowały się jedynie 2 domy, zamieszkałe przez 21 osób. Domy te widać na XIX-wiecznej mapie archiwalnej.
W poł. XIX w. folwark w Serafinowie należał do Kalkreuthów, a w 1853 r. Maksymilian Kalkreuth ożenił się tu z Marią Cieszyńską. W latach 60. XIX w. S. przeszedł w ręce Józefa Wulkowskiego, ożenionego z Jadwigą Węsierską. Dnia 24 marca 1866 r. w S. urodziła się ich córka - Helena Józefa Eleonora.
W 1872 r. właścicielem folwarku był Lembert Matecki. Niewielkie dobra miały 545 mórg i 453 talary "czystego dochodu gruntowego". Autorzy "Słownika Geograficznego..." nieco przekręcili nazwisko dziedzica, na "Lambert Małecki", my jednak pozostaniemy przy wersji podanej w 1872 r. przez skrupulatnych Niemców. Posiadłość leżała przy kaplicy świętej Rozalii, należącej do parafii w Mokronosie. Folwark oficjalnie wchodził w skład okręgu dominalnego w Skałowie. W 1888 r. na jego terenie znajdowały się 3 domy z 57 m-cami, a dobra miały 136,25 ha, w tym 120 ha ziemi uprawnej, 1,5 ha lasu i 14,75 ha nieużytków. Kościół w S. remontowany był w latach 1884 oraz 1902.
Na pocz. XX w. Serafinów odłączono od dóbr w Skałowie, zaś folwark kupiony został przez poznański Bank Ziemski. W 1910 r. nabył go właściciel Gościejewa - Józef Kuliński, który dotychczasową plebanię zaadaptował na dworek. W 1913 r. jego właścicielem był Dionizy (Dionysius) Kuliński. Dobra miały 120 ha i 1357 marek czystego dochodu. W 1926 r. zmieniły się bardzo nieznacznie; na 117 ha obszaru składało się 110,5 ha ziemi uprawnej, 3,5 ha lasu i 5 ha nieużytków. Czysty dochód podawany do podatku gruntowego wynosił 376 talarów.
Serafinów był folwarkiem, natomiast administracyjnie nie stanowił zapewne samodzielnej miejscowości, gdyż nie został odnotowany w popularnych księgach adresowych okresu międzywojennego. Tak więc "wieś", czy też osada, powstała tu dopiero po 2. wojnie światowej, gdy wokół folwarku wybudowano nieco domów. Wieś rozbudowała się głównie w kier. zachodnim, ale i tak nie jest Serafinowem w całości. Zachodnia część "ulicówki" wchodzi w obręb administracyjny miejscowości Ludwinów - w ewidencji jest to obszar na działce nr 301203_S.0013AR_1.15. Tak więc Serafinów zajmuje dz. sąsiednią, nr ...1.19, która graniczy od południa z Mokronosem, od wschodu z Wrotkowem, a od północy z Gałązkami i Borzęciczkami. Po 2. wojnie światowej zburzono zabudowania gospodarcze folwarku, rozciągające się na wschód od parku, a także zabudowania folwarku w Ludwinowie, które przeszkadzały w budowie nowej drogi do Serafinowa. Droga ta powstała idealnie na osi kaplicy w Serafinowie.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
1763404 @ Gilly: Special Karte von Südpreussen 1:150 000
- plik mapy: Gilly_Spezialkarte_von_Suedpreussen_150k_BCUL_05_B2.jpg
11811909 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4170_(2345)_Koschmin_1889_APP_Sygn._M.top.25-1623.jpg
6751 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4170_Koschmin_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, fasadą skierowany na wschód, parterowy i nakryty dachem dwuspadowym. Nad wejściem poprzedzonym drewnianą werandą wznosi się trójkątna wystawka.
Wieś Serafinów kończy się 180 m. na zachód od kościoła. Dalej zabudowania występuję już tylko po płn. str. drogi tworząc tzw. ulicówkę i jest to wieś Ludwinów.

Park

Park z pocz. XX w. może nieco wcześniejszy, rozciągający się na wschód od kaplicy i otaczający dawne zabudowania / dworek, o pow. około 1,8 ha.

Inne

Dwór w pobliskim Ludwinowie
Kościół p.w. świętej Rozalii, 1708 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011


Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.