Brzezie

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
Pierwszymi znanymi właścicielami wsi była rodzina Polickich. W 1496 r. Agnieszka, wdowa po Janie Polickim, dokonała zamiany swoich wsi: Brzezia i Wierzbia wraz z wodami, młynami, wiatrakami, za 2 łany we wsi Mielno z przyległym lasem, z braćmi Grzegorzem i Jakubem Smoszewskimi - dziedzicami w Krośniewicach. W 1. poł. XVI w. dziedzicem był Mikołaj z Rusocic, kasztelan biechowski, który sprzedał części dziedziczne Brzezia i Wierzbia Janowi Drogomir i Stanisławowi Stepczyńskiemu, za kwotę 2 tys. złp. W 1557 r. właścicielem wsi był Jan Lubstowski, posiadacz również Ośna, Mchowa i Wierzbia w tej samej parafii. W poł. XVII w. właścicielem wsi był Stefan Taczanowski h. Jastrzębiec, syn Jakuba, który w 1651 r. zapisywał na połowie Mąkolna, Brzezia i Zakrzewka 2500 złp. posagu żonie Jadwidze z Iwanowic Koźmińskiej. Ta w 1677 r. była już wdową i kasowała swoje dożywocie na w.wym. dobrach. Po sukcesorach Taczanowskich wieś należała do Józefa Koszkowskiego, który przed 1772 r. zaślubił Serafinę Chrzanowską. Mieli oni dwoje dzieci, w tym córkę Józefę, która wyszła za Miaskowskiego h. Bończa. W późniejszym okresie wieś należała prawdopodobnie do niemieckich właścicieli. Po 2. rozbiorze Polski znalazła się w prowincji Südpreussen, czyli Prusach Południowych. Folwark we współczesnej postaci powstał zapewne w 1. poł. XIX w., wtedy też wybudowano obecny dwór i założono park. W 1885 r. na Brzezie składała się wieś z 24 domami i 269 m-cami oraz Kolonia z 11 domami i 87 m-cami. Leżało ono w ówczesnym powiecie krobskim. Ostatnim przedwojennym właścicielem 342-hektarowego majątku był Bolesław Smulkowski. Dziedzic był także właścicielem miejscowej krochmalni. Brzezie było w jego rękach co najmniej od 1916 r. W okresie międzywojennym we wsi znajdował się sklep z towarami różnymi należący do F. Ekiela i wiatrak należący do G. Buszego. Po 2. wojnie światowej resztki dawnego folwarku przejął Skarb Państwa Polskiego. W latach 2010-13 powstał plan sprzedaży dworu, przeprowadzenia prac zabezpieczających oraz uporządkowania parku.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Teki Dworzaczka (Regesty)
Księga Adresowa Polski, 1930
Kurier Warszawski, nr 257 z 16 września 1916 roku.
Program opieki nad zabytkami gminy Babiak na lata 2010-2013.

Opis

Dwór wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta w dłuższej osi zbliżonej do N-S, parterowo-piętrowy, nakryty dachami wielospadowymi. Fasadą skierowany na wschód.

Park

Wg książki \\\"Parki i Ogrody Zabytkowe w Polsce\\\" z 1991 r. park liczył 3,2 ha. Obecnie jego pow. wynosi nie więcej niż 2,5 ha.

Inne

Spichlerz z 2. poł. XIX w. (obecnie dom mieszkalny)

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011