Kamienna

Stan obecny

Zakład Rolny Kamienna. Przejęty przez specjalistyczny Ośrodek Hodowli Zwierząt Zarodowych w Chodeczku

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
W XV w. wieś była własnością Krośniewskich, a w XVI w. Lubieńskich. W 4 ćw. XVIII w. należała do braci: Feliksa Kretkowskiego, senatora - kasztelana Królestwa i generała wojsk koronnych oraz Jakuba Zygmunta Kretkowskiego, starosty przedeckiego. W 1792 r. Jakub stał się właścicielem całości majątku. W 1810 r. właścicielem był Józef Kretkowski, późniejszy radca powiatu kowalskiego. Dla Kretkowskich w 1 poł. XIX w. wybudowano obecny dwór, a w 2 poł. XIX w. został on przebudowany (1851 r.). Za udział w Powstaniu Styczniowym majątek został Kretkowskim skonfiskowany i wystawiony na licytację. Został wykupiony przez rodzinę Rutkowskich. Na przełomie XIX / XX w. przeszedł na własność Ciechomskich, w których posiadaniu znajdował się do 1945 r. Na pocz. XX w. dwór został po raz kolejny rozbudowany. Po wojnie majątek znacjonalizowano i utworzono tu PGR. W latach powojennych eksperymentalnie próbowano uprawiać tu ryż.

Opis

Dwór klasycystyczny. Budynek parterowy, na planie prostokąta, z dwutraktowym układem wnętrz i sienią pośrodku. Elewacja frontowa pięcioosiowa, z osią środkową mieszczącą wejście ujęte parą wąskich okienek, poprzedzoną niskim portykiem o czterech kolumnach, dźwigających uproszczone belkowanie i trójkątny szczyt z kolistą płyciną. Okna zamknięte odcinkowo. Wysoki dach naczółkowy z nowymi lukarnami, kryty dachówką. Przy zach. elewacji taras, a przy płd. niewielka przybudówka z XX w. Od płn. znajduje się krótka i niska przewiązka, łącząca dwór z oficyną usytuowaną poprzecznie, wzniesioną w 2 poł. XIX w. na planie prostokąta, nakrytą dachem dwuspadowym. Obok oficyny znajduje się wejście do piwnic w kamiennej obudowie, zamknięte półkoliście.
Na płn.-wsch. od dworu znajduje się neogotycka kaplica z 1 poł. XIX w. Murowana z cegły, otynkowana. Prostokątna, z wejściem i oknami ostrołukowymi. Szczyty ożywione blendami i sterczynami. Wewnątrz szereg tablic epitafijnych kamiennych i marmurowych, inskrypcyjnych z 2 poł. XIX i XX w.
Na skraju parku znajduje się neogotycki pawilon z ok. 1820 r. Murowany z cegły i otynkowany, piętrowy. Złożony z prostokątnego budynku o mieszkalnym przyziemiu i drugiej kondygnacji oraz kwadratowej części o charakterze baszty, wbudowanej w płd.-wsch. narożnik. W korpusie wejście zamknięte półkoliście z uskokiem i parzyste okna zamknięte łukami ostrymi. Gzyms opaskowy wydziela górną kondygnację z okienkami szczelinowymi, płaskim fryzem arkadowym w zaprawie, profilowanym gzymsem koronującym i pozornym krenelażem w zwieńczeniu. Część kwadratowa z gzymsem opaskowym i kostkowym pomiędzy kondygnacjami, zwieńczona fryzem tryglifowym i pseudokrenelażem z kolistymi płycinami na blankach. Elewacja płd. z wysoką wnęką ostrołukową na osi, boczne ściany ożywione pasami w tynku, po bokach wierzchołka arkady dwie stiukowe rozety. W bocznych elewacjach parzyste okienka ostrołukowe. Dachy płaskie.

Park

Park z XVIII / XIX w. o pow. około 3ha. W najstarszych częściach założony w typie regularnego ogrodu francuskiego. Po 1810 r. przekształcony w duchu romantycznym i znacznie powiększony przez Józefa Kretkowskiego. Wtedy też powstał pawilon o charakterze romantycznego zameczku. Nieco później powstała tu kaplica spełniająca funkcje rodzinnego mauzoleum. Najstarsza część parku rozciągająca się ku północy jest założeniem kwaterowym ujętym alejami lipowymi z altanami drzewnymi na skrzyżowaniach. Jedna z kwater posiadała nazwę "labiryntu", niestety takowy się nie zachował. Przed frontem dworu znajduje się kolisty podjazd, a w kierunku płd.-wschodnim sadzawka, z otoczeniem przekomponowanym w XX w., obejmującym aleję dojazdową i alpinarium. Od zach. park obwiedziony jest korytem rzeki, w sąsiedztwie płn.-zach. narożnika znajduje się staw z wyspą pośrodku, niegdyś nawadniany za pomocą rowu, obecnie wyschniętego. Znajduje się tam również kopiec, przy którym rosną dwie stare topole. Ozdobą parku jest także aleja grabowa, biegnąca z płn. na wsch.i przechodząca w szpaler.

Inne

Kaplica, mur. z 1913 r., wyremontowana w 1965 r.
Oficyna, mur. tzw. "szubienica" z ok. 1900 r.
Piwnica - lodownia, kam. z 1 poł. XIX w.,
Pawilon z 1 poł. XIX w., później remontowany

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011