Lednogóra

Stan obecny

Własność K.K. Plebania.

Historia

Dwór z XIX w.
Wcześniejsze nazwy tej wsi to Lednagóra (pisane łącznie albo rozdzielnie jako Ledna Góra) i Lennagóra. W XIX w. trochę inaczej niż współcześnie opisywano ruiny na Ostrowie Lednickim. Domyślano się, że wyspa jest zamkiem zwanym "Castrum in Ostrow", z którego zaproszony przez Bolesława Chrobrego cesarz Otton III wyruszył do Gniezna. Bazylika, której relikty oglądamy współcześnie, miałaby być wzniesiona na ruinach wcześniejszej, pogańskiej świątyni. Krążyły też legendy o skarbach ukrytych w pieczarach i złych mocach, które przeszkadzały księżom w nabożeństwach. Autorzy "Słownika Geograficznego..." tak opisują samo jezioro: "obecnie jezioro Lednogórskie sięga z południa od Lednogóry do Waliszewa na północy; blisko wschodnich brzegów są wsie, z płd. na płn.: Dziechanowice, Siemianowo, Komorowo i Waliszewo, na zachodnim brzegu zaś: Ledna góra, Latalice, Rybitwy, Witakowice i Imiołki."
Pierwszych właścicieli opisywanych dóbr ziemskich znajdujemy dopiero w XVII w., kiedy to Anna Ossowska w 1676 r. sprzedała wieś Marcinowi Kurnatowskiemu h. Łodzia. Ten ożenił się z Katarzyną Trlęską, a z czasem został podczaszym brzesko-kujawskim. W skład dóbr Kurnatowskich wchodziło także Imielno i Imielinko. Synem Kurnatowskich był Bonawentura, późniejszy ekonom malborski i rogoziński. Ożeniony był on z Dorotą Heleną Rokitnik-Wostromierską, córką Jana Hermana, generała-lejtnanta króla polskiego, komendanta Drezna. W 1715 r. Dobrogost dokonywał rozgraniczenia swoich dóbr od Latalic hrabiego Jana Stanisława Skórzewskiego z Łabiszyna. Kurnatowscy mieli czworo dzieci: Jana Karola, Wojciecha Ludwika, Fryderyka Bogusława i Karolinę Fryderykę. W 1731 r. cała ostatnia trójka bawiła poza granicami kraju, zaś Karol sprzedał Lednogórę Karolowi Jaraczewskiemu h. Zaręba, za kwotę 95.389 złp. Posesorem dóbr w tamtym czasie był Franciszek Miaskowski h. Bończa, któremu dziedzic w 1754 r. zastawił dobra, za kwotę 60 tys. złp. Rok później, zaraz po lokowaniu nowej osady olęderskiej, Tadeusz Jaraczewski (syn Karola) ostatecznie sprzedał dobra bratankowi tegoż Franciszka - Wojciechowi Miaskowskiemu, synowi Jakuba i Apolinary Bielickiej. Wojciech ożenił się z Petronellą Kosińską h. Rawicz, z którą miał 7 córek: Konstancję, Katarzynę, Annę, Kunegundę, Rozalię, Barbarę i Anielę. W 1711 r. "ulepszył wyposażenie" córek, dając im po 20 tys. złp. Zmarł ok. 1780 r. zaś kolejnym dziedzicem został Józef Miaskowski (1750-1833), syn Antoniego, prawdopodobnie młodszy brat Wojciecha. Niestety Józef zmarł krótko po swoim ślubie, 4 lutego 1786 r., w poznańskim szpitalu. Jako przyczynę śmierci podano "Hydropisi". Pochowany został u dominikanów w Poznaniu. Jeszcze przez kilka lat dobra dzierżyła wdowa po Wojciechu - Petronella, a następnie (pocz. XIX w.) wieś przeszła w ręce Tomasza Moraczewskiego h. Cholewa, ożenionego z Józefą Kierską h. Jastrzębiec. Ci mieli ośmioro dzieci, spośród których dziedzicem został Benedykt (1803-1867). Zmarł on 21 grudnia 1867 r. w Lednogórze, pochowany zaś został w Poznaniu. Dobra jeszcze przez jakiś czas znajdowały się w ręku rodziny Moraczewskich, a konkretnie Zofii zamężnej za Edwarda Brudzewskiego. Mieli oni syna Kazimierza - inżyniera i radcę budownictwa we Lwowie, ożenionego z baronówną Wandą Gostkowską, zmarłego w 1912 r. Edward Brudzewski prawdopodobnie został zlicytowany, bo w 1885 r. właścicielem Lednogóry był już Bank Kwilecki & Potocki i Spółka, który w tym właśnie roku sprzedał L. Konstantemu Brezie (1842-1906), ożenionemu z Anną Zofią Hutten-Czapską h. Leliwa (1850-1930). Brezowie mieli ośmioro dzieci, z których żadne jednak nie pozostało w Lednogórze.
W 1885 r. na L. składała się wieś będąca siedzibą gminy, dominium i folwark Wojnowo. Łącznie znajdowało się tu 31 domów z 302 m-cami, w tym 264 katolików i 38 ewangelików. Dobra posiadały własną gorzelnię i olejarnię. Mieszkańcy korzystali ze stacji pocztowej i telegrafu w oddalonych o 6 km Pobiedziskach, a ze stacji kolei żelaznej w Chwałkowie, oddalonym o 7 km. Już w 1893 r. władze pruskie rozparcelowały dobra, zaś resztówka jako gospodarstwo rolne przeszła w ręce niemieckie. W 1900 r. obok dworu wybudowano kościół ewangelicki, zaś dwór stał się mieszkaniem pastora. Po wyzwoleniu Polski w 1919 r. kościół erygowano jako katolicki i stał się kościołem filialnym parafii w Dziekanowicach. Wieś w 1930 r. liczyła 333 m-ców. Folwark Wojnowo z 80 ha obszaru, należący wcześniej do majątku, znajdował się w rękach Wilhelma Hutte. Gorzelnia wchodząca w skład dóbr, w okresie międzywojennym stała się gorzelnią spółkową. Po 2. wojnie światowej tereny dawnego folwarku stały się terenami wiejskimi. Dwór prawdopodobnie pełni funkcję plebanii.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
5543 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Lednogórze wznosi się na osi drogi prowadzącej do dawnego majątku i poprzedzony był okrągłym podjazdem. Na płd. od niego stał kościół, a na płn. oficyna i dalej, zabudowania gospodarcze w tym gorzelnia. Dwór wzniesiony był na planie prostokąta, w dłuższej osi zbliżonej do N-S, fasadą skierowany na zachód. Niestety nie wiemy, czy budynek nie został przebudowany. Jego lokalizację zaznaczyliśmy na mapce obok.

Park

Pozostałości parku dworskiego z XIX w. o pow. ok. 2,5 ha. Park w dużej części pokrywa się z założeniem sprzed 2. wojny światowej. Niegdyś rozciągął się nieco dalej na północ i liczył 3,2 ha. Jego współczesne pozostałości znajdują się przede wszystkim na trzech działkach ewid.: nr ...62/3 - 0,086 ha (z dworem), nr ...62/1 (fragment) - 0,8556 ha oraz nr ...63 - 1,1958 ha (Geoportal, 25.07.2017 r.).

Inne

Kosciół neogotycki z pocz. XX w., p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP
Lednicki Park Krajobrazowy
Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach
Ostrów Lednicki - wyspa na jeziorze, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Pola Lednickie - miejsce ogólnopolskich spotkań młodzieży

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011