Sławno

Stan obecny

Park - Własność J.S.T. albo K.K.
Dwór - własność prywatna.

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1253 r. i mówi o przybyciu do niej arcybiskupa gnieźnieńskiego, celem potwierdzenia wyboru dziekana Piotra na biskupa poznańskiego. Wcześniej wieś należała do arcybiskupów, następnie książąt pomorskich, a w 1. poł. XIII w. zwrócił ją kościołowi książę Władysław Odonicz. Na przestrzeni stuleci folwark kościelny pozostawał w dzierżawie. W 1331 r. wieś została napadnięta przez Krzyżaków i doszczętnie zniszczona. Jednak wkrótce ją odbudowano, a w przed 1348 r. wzniesiono tu kościół drewniany p.w. św. Mikołaja. W 1357 r. własność kościelną Sławna potwierdził przywilejem król Kazimierz Wielki. W 1579 r. wieś liczyła 10 łanów osiadłych, 11 półłanków pustych i 3 zagrodników. W 1614 r. właścicielami wsi było Kolegium Jezuitów w Poznaniu, które sprzedało ją Wojciechowi Chwalikowskiemu za 10 tys. złp. Po 4 latach gospodarowania ten sprzedał wieś za 15 tys. Pawłowi Koszutskiemu z Pierzchna, synowi Jakuba. W latach 1618-1620 było tu 8 łanów osiadłych, 10 pustych i 3 zagrodników. Paweł wyderkował dobra, m.in. Maciejowi Kurowskiemu ożenionemu z Anną z Kościelca oraz Stanisławowi Węgorzewskiemu. W 1631 r. sprzedał Sławno Janowi Niedźwiedzkiemu za 19 tys. złp. Ten po kolejnych 4 latach sprzedał wieś Mikołajowi Dunin - Modliszewskiemu. W 2. poł. XVII w. S. powróciło w ręce wdowy po Janie Koszutskim, 2-o v. po Janie Chociszewskim - Magdaleny Dobrosołowskiej. Ta w 1664 r. sprzedała wieś synowi z pierwszego męża - Aleksandrowi Koszutskiemu. Dziedzic ożeniony był z Anną Konstancją Strzałkowską, której w 1665 r. zapisywał na dobrach 9 tys. złp. posagu. Pod k. XVII w. dobra przeszły w ręce Marcina Paruszewskiego h. Rogala, dziedzica Myszek. W 1697 r. ks. Mikołaj Kamieński założył przy kościele szpital dla 12 ubogich. Po Marcinie P. odziedziczył syn Jakub, a następnie dobra nabył Stanisław Rokossowski. Ten miał 3 synów: Mikołaja, Władysława i Jana, którzy jeszcze w 1720 r. rozliczali się z Jakubem Paruszewskim. Następnie sprzedali oni wieś Aleksandrowi na Łubinie Łubieńskiemu, podsędkowi ziemskiemu kaliskiemu, ożenionemu z Marianną Radomicką, córką wojewody poznańskiego. Z czasem Łubieński został kasztelanem gnieźnieńskim. Miał aspiracje zrobienia ze Sławna miasta, a na miejscu starego kościoła wybudował nowy, również drewniany. Jako miasto Sławno wymienione zostało w zapisce z 1751 r., z której dowiadujemy się również, że jego współdziedzicem był Franciszek Paruszewski, syn Wojciecha i Petronelli Rogalińskiej. Swoją część dóbr przekazał on w tymże roku synowi Janowi z Anny Przeniewskiej (1. żony), wiceregentowi grodzkiemu czerskiemu, który sprzedał ją Kazimierzowi Węsierskiemu h. Belina, synowi Jana i Konstancji Lutomskiej. W 1771 r. przy kościele powstało bractwo świętego Józefa. 6 lat później synowie Kazimierza i Konstancji z Tuchołków: Mikołaj i Teodor Węsierscy, wybudowali przy kościele kaplicę p.w. św. Jana Nepomucena, dzięki hojności Józefa Poleskiego, dziedzica Głebokiego i Skrzetuszewa. Poleski był także dobrodziejem kościoła w Sławnie, gdzie wymalował i ozdobił ołtarz św. Jana Nepomucena. W tym samym roku bracia podzielili się majątkiem, na skutek czego Sławno i Myszki otrzymał Teodor Węsierski. Ożenił się on z Brygidą Rokossowską, której w 1780 r. zapisywał na tych dobrach posag. Ciekawostką jest fakt, że w 1785 r. miejscowy pleban, Józef Stolzman, wybudował w parku dworskim drugą kalicę. Dziedziczka zmarła 9 lutego 1797 r. i pochowana została u poznańskich franciszkanów. Niecały rok później, dnia 29 stycznia 1798 r. 55-letni Teodor Węsierski zaślubił 22-letnią Józefatę Kuklińską. W 1802 r. urodził im się syn Jan Nepomucen Nereusz Epitafiusz, a w 1805 r. syn Kazimierz Piotr. W międzyczasie (1803 r.) spalił się kościół, który odbudowany został dopiero w 1844 r., już jako murowany. Dobra po ojcu przejął Kazimierz Węsierski, ożeniony ze Stanisławą Słaboszewską. W 1835 r. urodziła im się córka Gabriela Antonina. Wypada zauważyć, że w tamtym czasie Sławno było już oddzielone od Myszek, których dziedzicem był Wojciech Węsierski, ożeniony z Eleonorą Służewską. W Sławnie rodziło się ich kilkoro dzieci, m.in. bliźniaki: Stanisław i Stanisława w 1838 r. W rękach Węsierskich Sławno pozostawało do 1878 r., kiedy to dobra wystawione zostały na licytację. Kupcem okazał się radca sądu z Gniezna - Wojciech Chełmicki h. Jastrzębiec (1835-1919), ożeniony z Marią Magdaleną Hulewicz h. Nowina (1872-1891). Chełmicki nabył także Zakrzewo z Kamionkiem oraz Czechy i Imiołki.
W 1885 r. wieś liczyła 22 domy ze 199 m-cami wyznania katolickiego i posiadała 290 ha gruntów. Okręg dworski, do którego należała też leśniczówka posiadał 512 ha gruntów, w tym 244 ha ziem uprawnych, 10 ha łąk i 181 ha lasów. Na jego terenie znajdowało się 8 domów ze 120 m-cami, w tym 9 wyznania ewangelickiego. Maria Chełmicka zmarła dość młodo, mając zaledwie 39 lat, dnia 20 października 1891 r. Wraz z Wojciechem mieli dwóch synów: Jana (1885-1891) i Stanisława (1888-1967), ożenionego z Ireną Radońską h. Jasieńczyk. Jan zmarł zaledwie 4 dni po matce na dyfteryt. Stanisław i Irena Chełmiccy mieli sześcioro dzieci. W okresie międzywojennym na Sławno składała się wieś oraz majątek o pow. 503 ha. Czysty dochód gruntowy z majątku wynosił 1154 talary. W 1926 r. mieszkało tu 308 osób, w tym krawiec F. Domagalski, handlarz tytoniem A. Januszewski i sklepikarz J. Dolata. W latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Preisingen. Ostatnim przedwojennym właścicielem S. był zapewne syn Wojciecha - Stanisław Chełmicki. Po 2. wojnie światowej pozostałości folwarku zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Polski dla przemysłu..., etc., 1926;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Sławnie po 2. wojnie światowej został zapewne w znacznej mierze przebudowany. Przypuszczamy, że jest to budynek zaznaczony na mapce obok. Parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, fasadą skierowany na południe.

Park

Park dworski z końca XIX w. o pow. 5,25 ha (Geoportal, 29.08.2017 r.). Wewnątrz parku znajduje się staw, a po 2. wojnie światowej wokół kaplicy założono cmentarz katolicki. Nie licząc cmentarza park ma pow. ok. 3,85 ha.

Inne

Kościół p.w. św. Mikołaja, drewn. poł. XIV w. / 1777 r., mur. 1844 r., zab. nr 379/A z 25.11.1968
Kaplica w parku p.w. św. Rozalii, 1785 r., zab. nr 380/A z 25.11.1968

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011