Gniezno - Skiereszewo - Skiereszewo

Stan obecny

Zespół szkół Ponadgimnazjalnych w Gnieźnie nr 1, im. St. Mikołajczaka.

Historia

Dwór z XIX w.
W zapiskach wieś występuje już w XVI w. W 1523 r. jako Skwyryssewo i Skwyrossewo, w 1579 r. - Squiroszewo, 1618 r. - Skwiroszew oraz w 1793 r. jako Skierszew. W 1579 r. we wsi było 4 i pół łanu osiadłego, 3 zagrodników i 1 komornik, a w 1618 r. 9 łanów osiadłych i 2 zagrodników. Dziedzicami byli wówczas Jan i Krzysztof Mielęccy. Później wieś należała do Trzebińskich, Wężyków i Papieskich. W 1699 r. od sióstr Papieskich majątek nabył za 29 tys. złp. Maciej Jan Świerczyński, proboszcz ryczywolski, kanonik kamieniecki. Niedługo później w zapiskach znajdujemy wzmianki o sprzedaży wsi Pawłowi Franciszkowi Rowińskiemu, a w 1719 r. Stanisławowi Rokossowskiemu, jednak prawdopodobnie wzmianki te były fałszywe, gdyż w 1722 r. spadkobiercy Marianny Papieskiej - Jan i Stanisław Bosakowscy sprzedają swoje części wsi wspomnianemu Maciejowi Janowi Świerczyńskiemu. Kolejna zapiska z 1723 r. mówi o cesji dokonanej przez Petronellę Charzyńską, potomkinię kanonika gnieźnieńskiego Franciszka Papieskiego, na rzecz kapituły katedralnej gnieźnieńskiej. W tym momencie urywają się zapiski w aktach grodzkich i ziemskich, tak więc tę datę możemy uznać za początek okresu gdy właścicielem dóbr w S. jest kapituła gnieźnieńska. W dokumentach znajdujemy nazwiska kolejnych posesorów: Mokronoscy (do 1736), Wacław Żakowski ożeniony z Urszulą z Bieniewskich-Pruszaków (do 1738), nast. Michał Żakowski ożeniony z Elżbietą Chociszewską. Jeszcze w 1740 r. wdowa Urszula Żakowska ceduje pewne sumy tejże kapitule. Niejako w tle ciągle przewijają się nazwiska spadkobierców Papieskich, np. Pawła Boińskiego, ten jednak w 1745 r. ceduje swoje prawa do wsi księdzu Michałowi Maurycemu Kameckiemu, kanonikowi metrop. gnieźnieńskiemu i kcyńskiemu. To samo robią jego siostry: Jadwiga, żona Waleriana Dubowicza i Marcjanna, żona Franciszka Wiecheckiego. Do 1749 r. Kamecki został także kustoszem krakowskim, ponadto nadal był kanonikiem archikatedry gn. Za jego "panowania" wieś miała kolejnych posesorów: Zaborowskich, Rokossowskich (lata 50./60.) i Petrykowskich (lata 80.). W 1800 r. posesorem Skiereszewa był już Wojciech Baranowski. Po III rozbiorze Polski wieś wprawdzie zabrał rząd pruski, jednak majątek nadal znajdował się w dzierżawie Wojciecha Baranowskiego. W 1813 r. ożenił się on z młodszą od siebie o 28 lat - 27 letnią Konstancją Rowińską, a w 1814 r. urodził im się pierwszy syn Jan Józef Maksymilian. Rodzina żony - Rowińscy, byli dziedzicami pobliskich dóbr Świniary. W 1816 r. urodził się drugi syn - Wojciech Julian. Niestety zmarł on nie osiągnąwszy pełnoletności, 1 stycznia 1834 r. Był też trzeci syn - Wincenty Baranowski, który odziedziczył dobra i był ich dziedzicem do ok. 1843 r. Kolejnymi posesorami Skiereszewa byli Stanisław i Franciszka z Karskich Bieńkowscy h. Ślepowron. W 1845 r. na dworze w S. urodziła im się córka Stanisława Jolanta. Z zapiski o chrzcie dziecka w dn. 25 września 1845 r. dowiadujemy się, że dziedzicami byli w tym czasie Amilkar i Rozalia Brzescy. Po Brzeskich właścicielem majątku został Amandus Bloch. W 1885 r. wieś miała 12 dymów i 101 m-ców, w tym 2 ewangelików oraz 205 ha obszaru. Do obszaru dworskiego należało 5 dymów z 84 m-cami, w tym 7 ewangelików oraz 238 ha obszaru, na co składało się 192 ha ziemi ornej i 34 ha łąk i pastwisk. Majątek specjalizował się w hodowli owiec i bydła. Na przełomie XIX / XX w. dobra wykupiła Komisja Kolonizacyjna w celu parcelacji. W okresie międzywojennym wieś stanowiła gminę w pow. gnieźnieńskim, a w 1930 r. liczyła 129 m-ców. W okresie międzywojennym nastąpił też podział wsi na Skiereszewo i Skiereszewko, przy czym pozostałości majątku znalazły się w tym drugim. Po 2. wojnie światowej pozostałości folwarku zostały przeznaczone na cele oświatowe. Niestety nie znamy powojennych losów dworu, który prawdopodobnie musiał ustapić miejsca nowym budynkom szkolnym.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal, Mapster:
http://www.mapywig.org/m/WIG_maps/series/025K/P38-S25-H_GNIEZNO_1934.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pozostałości dawnego majątku ziemskiego znajdują się na terenach miasta Gniezno, pomiędzy ulicami Poznańską i Kostrzyńską, od zach. ograniczone ul. Swarzędzką. Układ przestrzenny XIX-wiecznego zespołu dworskiego został całkowicie przeobrażony.

Park

Park dworski z XIX w. o pow. 1,6 ha. Park zajmuje płn.-wschodnią część dz. ewid. nr ...144.67 o pow. 3,1812 ha. Pozostałą część działki - płd.-zachodnią - zajmują budynki szkolne i boisko. (Geoportal, 25.04.2017 r.)

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011