Dubielno

Stan obecny

Mieszkania.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1341 r., nosiła wówczas nazwę Dubel, Tubelle. Kolejne nazwy wsi to: Dubelno (1570 r.); Dubeln (1910 r.). W czasach krzyżackich wieś należała do komturstwa, a następnie do prokuratorstwa papowskiego. W 1438 r. płaciła czynsz prokuratorowi papowskiemu. Na pocz. XVI w. miejscowość należała do dóbr stołowych biskupów chełmińskich. Na pocz. XVIII w. biskupi wydzierżawiali połowę wsi wdowie Gościckiej, za 8 zł. czynszu rocznie. Drugą połowę dzierżył kustosz katedralny nazwiskiem Szczuka, który płacił tylko 1 zł. rocznie. W 1740 r. podawano stan wsi po wojnach. Miała wówczas 44 włóki, z których większość ciągle leżała odłogiem. W 1757 r. gospodarstwo zaprowadzono na nowo, a jego właścicielem na mocy nadania krzyżackiego jeszcze z 1341 r. (w Malborku) został Florian Elzanowski. W zamian musiał odprowadzać do zamku papowskiego 15 zł. rocznie. W 1772 r. wieś stała się pruską domeną rządową. W 1773 r. wieś liczyła 151 m-ców, m.in. Paul Kuckella (sołtys), rolnicy: Jakub Wiśniewski, Wojtek Jaworski i karczmarz Michał Łukaszewski. Jednym z XIX-wiecznych właścicieli był też Leon Schedlin-Czarliński h. własnego (1835-1918), znany polityk, prawnik, poseł do Parlamentu i działacz narodowy. Wcześniej był on także dziedzicem Zakrzewka. Zmarł w Toruniu a pochowany został w grobowcu rodzinnym w Papowie Toruńskim.
W szkole katolickiej w 1867 r. uczyło się 109 dzieci. Majątek w tamtym czasie (ok. 1881 r.) liczył 3417 mórg. Wieś była stosunkowo duża; na jej terenie znajdowały się 52 domy i 112 innych budynków. Liczyła 340 m-ców wyznania katolickiego i 85 ewangelików. Do wspomnianej szkoły należały też dzieci z Firlusa, Wrocławek, Młyńska i Niemczyka. Ok. 1881 r. oprócz 152 dzieci wyznania katolickiego uczyło się tu także 21 ewangelików. W 1922 r. sołtysem został Dominik Martyński. Po śmierci Czarlińskiego właścicielem majątku ziemskiego został Ferdynand Butzmann, który w 1936 r. (?) nadał pałacowi obecny kształt. Dobra w tym okresie (1929 r.) liczyły 181 ha, w tym 169 ha ziem uprawnych, z dochodem katastralnym 2955 marek. Majątek posiadał także oborę zarodową bydła czarno-białego rasy nizinnej. Na terenach wsi które wcześniej odparcelowano z majętności głównej powstały mniejsze gospodarstwa, m.in. Mariana Klewicza (79 ha z 1213 mk. dochodu) oraz Edwarda Ohla (82 ha z 1262 mk. dochodu). Po 2. wojnie światowej dobra Butzmanna zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Wieś stała się typową wsią chłopską. Miejsce w którym znajdował się przedwojenny folwark, od nazwiska jego właściciela przezwano "Bucmanówką".
Źródła:
Wikipedia
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Książka Adresowa Gosp. Rolnych pow. 50 ha woj. Pomorskiego, 1929
Wielka Genealogia Minakowskiego
Analizy i pomiary: Geoportal, Mapster
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór piętrowy, bezstylowy, nakryty dachem czterospadowym, wejściem skierowany na północny wschód z lekkim odchyleniem północnym (NE z N). W fasadzie nieznaczny ryzalit zwieńczony trójkątną wystawką. Przed wejściem dobudowany współczesny ganek. Od zach. parterowa przybudówka, prawdop. również współczesna.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego zniekształcony. Dwór stanowił południową część prostokąta, stanowiącego podwórze gospodarcze rozciągające się w kier. północnym. Jego zabudowania zostały wyburzone.

Park

Park z XIX w., niegdyś o pow. ok. 1 ha (dz. nr 040405_2.0001.141/4, Geoportal). Obecnie w większości wykarczowany, oprócz fragmentu 0,17 ha po wschodniej stronie dworu. Staw leżący dalej na wschód nie znajdował się na terenie parku.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011