Borkowo

Stan obecny

Teren należący do różnych właścicieli.

Historia

Dwór z XIX w.
Borkowo to wieś leżąca przy DK nr 234, w odległości 13 km na zachód od Gniewu nad Wisłą. W jej skład wchodzą przysiółki Borkowo Leśne i Brzeźno. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z ok. 1200 r., gdy ziemiami tymi władał książę pomorski Grzymisław. Z kolei w W 1274 r. książę Mestwin podarował Borkowo cystersom z Pelplina, którzy przybyli tu z miejscowości Pogutki. Ojcowie chętnie przyjeżdżali do Borkowa dla rozrywki, wybudowali tu także kaplicę p. w. świętego Jakuba. Pod koniec XVIII w. nastąpiła kasata zakonu i wieś zabrał rząd pruski. W 1802 r. we wsi nad tzw. Bożąmęką miało miejsce objawienie N. M. Panny, po czym figurę NMP przeniesiono w uroczystej procesji do kościoła w pobliskiej Nowej Cerkwi (Neukirch).
W 1880 r. Borkowo stanowiło dobra ziemskie i leśnictwo w pow. starogrodzkim. Bogaty folwark wydany przez rząd pruski w wieczystą dzierżawę, leżał na żyznych glebach i miał 2265 mórg obszaru. We wsi było 231 mieszkańców w tym 182 katolików. Znajdowała się tu szkoła ewangelicka i gorzelnia. W 1924 r. Borkowo miało 650 ha obszaru, w tym 525 ha ziemi uprawnej, 109 ha łąk i pastwisk oraz 16 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wynosił 8967 marek. Właścicielem dóbr był Eduard (Edward) Dirksen. Wieś w 1930 r. liczyła 241 mieszkańców, był tu m. innymi kołodziej J. Grucza. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na bazie folwarku ok. 1950 r. utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w 1991 r. przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego. Dwór został wyburzony w latach powojennych.
Źródła:
Gmina Morzeszczyn, link https://www.morzeszczyn.pl/asp/historia,40,,1
Uchwała nr X/61/2011 Rady Gminy Morzeszczyn, z dn. 26.10.2011 r. w sprawie przyjęcia „Programu opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn na lata 2011-2014”;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Geoportal;
Mapster:
15526 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P33-S27-E_BOBOWO_1932.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący dwór stanowił element zach. pierzei podwórza gospodarczego, a w jego miejscu wznosi się współczesny budynek mieszkalny. W celu uściślenia szczegółów niezbędne są dalsze badania terenowe.

Park

Park dworski z XVIII / XIX w. o pow. 4,0 ha, zachowany w dawnych granicach. Park stanowi zachodnią połowę dawnego zespołu dworskiego, który przed 1945 r. zajmował prostokąt o pow. 6,7 ha. Do wspomnianych 4 ha można ew. doliczyć obszar po wschodniej stronie dworu (wewnątrz podwórza gosp.), który rozrósł się w sposób niekontrolowany po 2. wojnie św. i ma obecnie 0,75 ha. Ponadto w czasach PGR-u powiększono obszar zespołu (od str. wschodniej) i wraz z dodatkową częścią gospodarstwo zajmowało ok. 8,7 ha.

Inne

Gorzelnia, owczarnia, spichlerz XIX / XX w., kapliczka w zespole dworskim
We wsi:
Kapliczka
Leśniczówka wraz z budynkiem gospodarczym
Grodzisko wczesnośredniowieczne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011