Gronówko

Stan obecny

W ruinie

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Historia wsi sięga XV w., kiedy to należała do komturstwa toruńskiego Zakonu Najśw. Marii Panny. W 1520 r. przeszła na własność Rady Miejskiej Torunia. W XVII i XVIII w. była to wieś szlachecka, od 1722 r. znajdowała się przejściowo w granicach Prus, a od 1815 r. na stałe pozostała w zaborze pruskim. Od 1766 r. stanowiła własność Konstantego Bnińskiego, a od 1771 r. własność Onufrego Ostrowskiego. W 1796 r. król pruski Fryderyk Wilhelm III ofiarował kandydaturę na dobra Gronowo i Gronówko Wilhelmowi Chlebowskiemu, swemu adiutantowi. Następnie kandydaturę odkupił Ignacy Piwnicki, podkomorzy pruski, a w 1798 r. Samuel Fryderyk Wolf. Dobra objął on dopiero w 1831 r., a po nim odziedziczył je syn - Artur von Wolf w 1861 r. Po 1920 r. Gronówko wróciło do Polski, a właścicielem został książę Władysław Włodzimierz Puzyna. W latach 1939 - 1945 administratorem majątku był "Sokół" Jan Osiński. (Wcześniej od 1930 r. w Gronowie). Właścicielem majątku był wówczas Józef Brzuszkiewicz, a po nim przejęli go Niemcy. Jan Osiński ożenił się z Franciszką Kęsik. Mieli troje dzieci: Józefa, Gertrudę i Bogumiła. Syn Józef zginął na froncie wschodnim nad Berezyną, Sam Jan Osiński zginął w czasie ostrzału pociągu w Turznie, zabity przez żołnierzy radzieckich wiwatujących z okazji Dnia Zwycięstwa 9 maja 1945 r. Po wojnie w budynku dworu nie prowadzono żadnych remontów. Ze względu na ryzyko zawalenia budynku rozebrano dach niższej części dworu. Zmieniono także przeznaczenie i wygląd budynków gospodarczych.

Opis

Dwór neoklasycystyczny. Budynek składa się z dwóch zasadniczych części, parterowej i piętrowej. Wzniesiony został na planie wydłużonego prostokąta, murowany z cegły i otynkowany. Nakryty dwuspadowymi dachami mieszczącymi użytkowe poddasze. Elewacje zdobił skromny detal architektoniczny, boniowanie, gzymsy i ozdobne obramienia okien.

Park

Pozostałości parku dworskiego z XIX / XX w., o pow. zmniejszonej na skutek rabunkowej gospodarki, obecnie zaledwie ok. 0,5 ha. Zaniedbany, o nieczytelnym układzie komunikacyjnym, zatartym na skutek bujnego rozrostu samosiewów drzew i krzewów. Rośnie tu zabytkowy starodrzew, w tym wiele okazów zbliżonych do rozmiarów pomnikowych.

Inne

Dom ogrodnika, dwie obory i stodoła z XIX / XX w.
Kuźnia z 1 poł. XIX w.
Brama wjazdowa do folwarku

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011