Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Lulin

Lulinau (1939-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:obornicki
Gmina:Oborniki
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:1839/A/81

Stan obecny

Stan własności nieznany. ANR albo prywatny.

Historia

Dwór z XIX w.
Lulin to wieś położona 10,5 km na płd.-zachód od miasta Obornik. Pierwsza wzmianka o wsi "Lulino" pochodzi z 1284 r. Początkowo była własnością książęcą, następnie szlachecką. Pierwszymi dziedzicami, którzy nazwali się Lulińskimi, byli na przełomie XIV i XV w. Wojciech i Janek, następnie Wincenty i Dziersław. W poł. XV w. we wsi pojawili się Rozwarowscy (Roztworowscy, z Rostworowa). Sama wieś podzielona była już wtedy na Wielkie i Małe Lulino, czyli inaczej mówiąc: Lulin i Lulinek (Lulinko). W 1450 r. Piotr R. zapisywał żonie Małgorzacie 190 grzywien posagu i tyleż wiana, na obu Lulinach i gaju w Baworowie. Zapewne ich synem był Dziersław, wzmiankowany do ok. 1512 r., w którym to roku zapisywał czynsz 4 grzywny i 1 wiardunek, od pożyczonej kwoty 50 i pół grzywny - kapitule kolegialnej N.M.P. w Poznaniu. Wieś miała w tamtym okresie 16 łanów (w tym 2 puste) i folwark. W poł. XVI w. dziedzicem L. był Wojciech R. z żoną Katarzyną Rosnowską, a następnie ich synowie: Jakub i Maciej. W 1563 r. Lulin miał 14 łanów obszaru, karczmę i kuźnię. W 1580 r. Maciej Rozwarowski płacił podatek od 6 łanów, 6 zagrodników i karczmy z połową łanu gruntu.
Zapewne to Roztworowscy wybudowali pierwotny dwór we wsi, mniej więcej na pocz. XVI w., gdy pojawiają się pierwsze wzmianki o folwarku. O dworze mowa też w zapisce z 1619 r., kiedy to miał w nim miejsce ślub Zygmunta Przybysza (przyjaciela Jakuba R., kasztelana przemęckiego) z Katarzyną Baranowską. Zacny kasztelan w latach 20. XVII w. wydzierżawił majątek Stanisławowi Sławianowskiemu.
Po 2. wojnie szwedzkiej (tzw. "potopie"), wieś znajdowała się w rękach Stanisława Przyjemskiego h. Rawicz, kasztelanica chełmińskiego, który w 1685 r. sprzedał swe dobra, w tym oba Lulina, Krzysztofowi Przyjemskiemu. Ten prawdopodobnie był bratem przyrodnim Stanisława (synem Andrzeja); z czasem objął on funkcję chorążego kaliskiego. Ożenił się z Zofią Mycielską h. Dołega, z którą mieli córkę Zofię, zamężną za Adama Gruszczyńskiego, kasztelana kaliskiego. Ok. 1720 r. dziedzicem wsi był Andrzej Przyjemski, który w 1721 r. zastawił ją Franciszkowi z Bnina Radzewskiemu, podkomorzemu poznańskiemu. Radzewski zasadniczo mieszkał w swojej wsi dziedzicznej - Szelejewie. Był bardzo pobożny, co okazywał hojnością dla kościoła. W 1722 r. zapisał 20 tys. złp. filipinom w Gostyniu oraz 1 tys. kościołowi parafialnemu tamże.
Andrzej Przyjemski miał z Zofią Modlibowską czterech synów: ks. Władysława, Józefa, Krzysztofa i Ignacego, którzy posiadali część Lulina i Lulinka oraz Pamiątkowo, Przecławek, Cerekwicę, Baborowo, Radzyny i Bąblin. Wspomniany ks. Władysław był proboszczem w Cerekwicy. Panowie Przyjemscy mieli też kilka sióstr, m.in. Annę.
Do ok. 1740 r. rodzeństwo pozbyło się swoich części L. na rzecz brata Krzysztofa, wtedy już podkomorzyca kaliskiego. Żoną onego była Zofia Naramowska, zaś dziećmi: Ludwika, Marianna i Andrzej. Tenże Andrzej odziedziczył oba L. po śmierci matki (ojciec umarł wcześniej), w 1757 r. Ożenił się z Ludwiką Nieświastowską h. Nałęcz, z którą miał córki: Joannę Anielę, zamężną za Wawrzyńca Swinarskiego i Katarzynę, zamężną za Felicjana Walknowskiego. Dobra Lulin na pocz. XIX w. były własnością właśnie tegoż Swinarskiego. Wawrzyniec i Joanna mieli pięcioro dzieci: Annę, Teresę (1789-1873), Piotra, Leona i Antoniego Maksymiliana Jana. W międzyczasie umarła Joanna, a dziedzic ożenił się (w 1804 r.) ze Scholastyką Sieraszewską. Mieli co najmniej dwoje dzieci: Konstancję i Stanisława. W 1813 r. Teresa wyszła za Antoniego Wojciecha Wolniewicza, byłego pułkownika W.P., mieszkającego we dworze dóbr Oborniki. We wsi bywała oczywiście liczna rodzina Swinarskich, w tym brat dziedzica - Mikołaj Rafał Antoni z Lubasza i jego liczne dzieci. Około 1800 r. Anna S. (córka Wawrzyńca) wyszła za Kazimierza Sieroszewskiego h. Nabram (Waldorf), który później otrzymał dobra w wianie. Córka Mikołaja - Stefania Augusta Zofia - wyszła w 1816 r. za Jana Nepomucena Bonawenturę Sieroszewskiego, dziedzica dóbr Kakawe (brata Kazimierza; obaj byli synami Antoniego - 1740-93). Kazimierz i Anna mieli córkę Teklę, zamężną za Leonarda hr. Kwileckiego z Kwilcza, h. Byliny.
W latach 1829-30 znajdujemy kilka ciekawych postaci związanych z dworem w Lulinie, a to z okazji ślubu ekonoma Wincentego Branickiego z "honestą" Karoliną Żołądkiewicz oraz ślubu wójta L. - Józefa Jaworskiego z Balbiną Pawłowską z dworu lulińskiego. Świadkami przy drugim z tych ślubów byli Franciszek Siemiątkowski (ekonom) i dworski kucharz - Karol Małecki.
Tekla Kwilecka zamieszkała w Morownicy - majątku męża i nie rościła praw do majątku w L., podobnie jak pozostałe rodzeństwo. Tak więc dziedziczką L., aż do swojej śmierci w 1854 r. była Anna Sieroszewska. Zmarła 6 czerwca t.r. w Królewcu, a pochowana została 9-go czerwca w kościele w Ostrorogu. Szwagierką Tekli (siostrą Leonarda Kwileckiego) była Helena (1807-1874), zamężna za Wincentego Turno h. własnego (Kotwicz) (1803-1867). Synem tych ostatnich był kolejny dziedzic Lulina - Hipolit Turno (1828-1897), ożeniony z Marią hr. Skórzewską pisząca się Pruchnowa, h. Drogosław. Ciż mieli pięcioro dzieci: Stanisława, Jana Kazimierza, Witolda, Helenę oraz Marię Izabellę Dominikę.
1885 r. Lulin leżał w pow. obornickim i stanowił gminę oraz domenę o pow. 3878 mórg. Oprócz wsi i folwarku w skład dominium wchodził dom leśnika, młyn oraz cegielnia. Było tu 18 domów i 270 m-ców, w tym 235 katolików (reszta ewangelicy). Majątek posiadał także gorzelnię parową. We wsi odkryto cmentarzysko pogańskie, gdzie wykopano m.in. piękne urny i naczynia oraz liczne przedmioty z brązu i kamienia.
W 1893 r. w Lulinie urodziła się córka Stanisława Turno i Barbary Mańkowskiej h. Zaręba - Maria Barbara Stanisława. Jan Turno (1870-1949), w 1890 r. ożenił się z Apolonią Czeszewską, która wkrótce umarła. W 1893 r. ożenił się ponownie, z Ludwiką Mycielską h. Dołęga, z którą miał pięcioro dzieci: Elżbietę, Annę Marię Małgorzatę, Jana Marka, Franciszka i Krystynę Christine. W 1926 r. pod zarządem kolejnego brata - Jana Kazimierza Turno - majątek liczył 971,1 ha. Na ogólny obszar składało się 725 ha ziem uprawnych, 53 ha łąk i pastwisk, 162 ha lasów i 31,1 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wykazywany jako podstawa do naliczenia podatku wynosił 3437 talarów. W 1930 r. Lulin leżał w powiecie obornickim i miał 374 m-ców. We wsi znajdowały się także młyn i gorzelnia. Majątek po ojcu dostała Anna (1898-1940), zamężna za Jana Kantego Dzierżykraj-Morawskiego z Chomęcic h. Drogosław (1900-1976). W latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Lulenau. Po 2. wojnie światowej dobra w Lulinie zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk, 1839-45;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
5536 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3466_Wargowo_1940.jpg
5537 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3466_Wargowo_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, nakryty czterospadowym dachem z facjatkami, fasadą skierowany na południe. Układ zespołu dworskiego nieznacznie przekształcony, aczkolwiek zachował się on w swoich dawnych granicach.

Park

Park z przeł. XIX i XX w., zachowany w dawnych granicach, o pow. 4,9 ha. Część tego obszaru stanowiły sady - wąski pas przylegający do podwórza gospodarczego oraz wzdłuż drogi do Nieczujna.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.