Donaborów

Stan obecny

Własność J.S.T.
Centrum Kultury w Donaborowie.

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
Donaborów to wieś nad bezimienną strugą wpadającą do rzeki Niesob, leżąca około 7 km na zachód od Kępna. W okresie staropolskim nie stanowiła ośrodka zarządu dóbr. Po III rozbiorze Polski utworzono tu pruską domenę rządową. Pierwszym znanym nam dziedzicem był Wojciech Psarski ożeniony z Teklą Nieznańską. W 1810 r. w Słupii urodził się ich syn Edmund Ignacy Ksawery. Oprócz Donaborowa posiadali oni także Słupię i Jankowy. Dwa lata później urodził się kolejny syn – Teodor Adolf. Zapewne to Psarscy wybudowali w Donaborowie niewielki dwór w otoczeniu parku. Po 1820 r. dobra przeszły w ręce niemieckie. W 1872 r. właścicielem 837-morgowego gospodarstwa był von Schuckmann z Mianowic. Na ogólny obszar składało się 784 morgi ziemi uprawnej i 53 morgi łąk i pastwisk. Czysty dochód z ziemi wynosił 875 talarów.
W 1885 r. wieś leżała w pow. odolanowskim (Kreis Schildberg). W jej obrębie znajdował się młyn Niesob. Liczyła 201 mórg, 48 domów i 327 m-ców, w tym 321 katolików i 6 ewangelików. Majątek ziemski stanowił domenę o nazwie Louisenhof i liczył 838 mórg oraz 3 domy z 52 m-cami, w tym 3 ewangelików. Majątek stanowił własność wielkiego księcia badeńskiego, Heinricha von Preufsen. W 1913 r. zarządcą dóbr był Paul Brzitwa, oberamtmann z Jankowa k. Kempna. Dobra rycerskie Donaborów miały wówczas 214 ha i 2625 marek czystego dochodu gruntowego. W gospodarstwie hodowano 16 koni, 80 szt. bydła oraz 4 cielaki i 120 szt. trzody chlewnej.
Po wyzwoleniu Polski D. stał się własnością Skarbu Państwa Polskiego. W 1926 r. jego dzierżawcą był Franciszek Wojtkowiak. Na ogólny areał 214 ha składało się 197,5 ha ziem uprawnych, 15 ha łąk i pastwisk oraz 1,5 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wykazywany jako podstawa do naliczenia podatku wynosił 875,12 talarów. W latach 1939-45 miejscowość nosiła nazwę Ambach. Po 2. wojnie światowej dobra znacjonalizowano a ziemie podzielono między rolników. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat dwór popadał w ruinę. W 1996 r. został przejęty przez Jednostkę Samorządu Terytorialnego. Został wyremontowany i oddany do użytku w 2011 r.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
13517 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P43-S26-H_1931.jpg;
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi W-E, fasadą zwrócony na południe, podpiwniczony, parterowy, nakryty wysokim, naczółkowym dachem z wolim okiem na osi i lukarnami po bokach. Wejście poprzedzone zwężającymi się ku górze schodami, ujętymi murkami. Oś wejściowa nie jest idealnie pośrodku, gdyż dwór jest lekko poszerzony w kierunku wschodnim, o węższą w stos. do korpusu przybudówkę. Elewacja ogrodowa zaledwie trójosiowa, z dobudowanym w czasie remontu tarasem.

Park

Pozostałości parku z XIX w. zajmują działkę ewid. nr ...86 o pow. 1,5682 ha (Geoportal, 13.12.2017 r.). Wnętrze parku stanowi wykarczowany plac o pow. ok. 0,55 ha.

Inne

Kosciół, drewn., zręb., 1 ćw. XVIII w., par. pod wezw. św. Marcina

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011