Biskupice

Stan obecny

Prawdopodobnie własność prywatna.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Biskupice to wieś leżąca 7 km na zachód od centrum Pobiedzisk. Niegdyś była także znana jako Biskupice Duchowne lub Kościelne. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1256 r., kiedy to dziesięciny z Biskupic zostały nadane kościołowi we Wronczynie. Należała ona do dóbr biskupów poznańskich. Już w 1365 r. na rzeczce Cybinie zbudowany został pierwszy młyn, który przyłączono do biskupiego folwarku. W XVI w. wieś liczyła 24 łany, a dodatkowe 4 łany należące do sołectwa uprawiało 8 gospodarzy. W 1660 r. sołectwo w Biskupicach nabyło kolegium wikariackie w Gnieźnie. W 1749 r. biskup Teodor Czartoryski zapisał czynsz z Biskupic na utrzymanie Seminarium Duchownego w Poznaniu. Po 1. rozbiorze Polski, Prusacy skonfiskowali dobra kościelne, a we wsi utworzyli folwark oraz 8 działek dla gospodarzy. Obecny dwór wzniesiony został w 2 poł. XIX w., a w jego otoczeniu założono park krajobrazowy. Mniej więcej w tym okresie we wsi znaleziono urnę ze znakiem krzyża, którą przekazano Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk. Około 1880 r. było tu 17 domów z 204 mieszkańcami, w tym 86 katolików i 118 ewangelików: 56 analfabetów. Wieś należała do parafii w Uzarzewie. Właścicielem majątku był Bolesław Bardzki, ożeniony z Izabelą Krystyną Jaraczewską, którym w 1888 r. urodziła się córka Maria Jadwiga. Zaledwie rok później dziedzicem został Antoni de Krajewski, ożeniony z Franciszką Ksawerą Marią de Niesiołowską. W 1890 r. urodziła im się córka Maria Deograta. W 1892 r. w Uzarzewie związek małżeński zawarła Stefania Łukomska (córka Ignacego, który we wcześniejszym okresie był dziedzicem wsi) i Józef Żelisławski, właściciel Modły w guberni kaliskiej. W 1919 r. Żelisławski uczestniczył w zjeździe weteranów 1863 r., na Zamku Królewskim w Warszawie. W 1926 r. właścicielem 212-hektarowego majątku z 427 talarami dochodu był Ryszard Koerth. Na ogólny areał składało się 143 ha ziem uprawnych, 32 ha łak i pastwisk, 7 ha lasów, 25 ha nieużytków i 5 ha wód. W 1930 r. wieś leżała w powiecie poznańskim i liczyła 356 mieszkańców. Oprócz głównego majątku niewielkie, 76-hektarowe gospodarstwo we wsi posiadał Adolf Kautz, był tu także młyn L. Początka. W latach 1939-1943 wieś nosiła nazwę Konradsau, a w latach 1943-1945 - Kautzheim (zapewne od nazwiska wspomnianego wyżej właściciela). Po wojnie na mocy dekretu PKWN z 1944 r., majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Genealogia Polaków. Dynamiczny herbarz rodzin polskich;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi północ-południe, z wejściem usytuowanym od str. wschodniej. Od północy i południa do budynku przylegają parterowe przybudówki.

Park

Z dawnego parku z 2. poł. XIX w. zachowała się część o pow. około 1,2 ha. Jego układ przestrzenny uległ całkowitemu zatarciu. Nie licząc dworu, reszta zabudowy dawnego folwarku nie istnieje. Miejsce podwórza gospodarczego zajęły nieużytki, luźno porośnięte drzewami i krzakami. Część rezydencjonalna założenia wraz z częścią gospodarczą liczyły na pocz. XX w. około 4,5 ha. W jego południowej części znajdował się niewielki staw. Można przyjąć, że park w obecnej formie liczy ok. 3,5 ha.
Drugi duży folwark Biskupic znajdował się 800 m. od opisywanego założenia w kierunku zachodnim. Jego układ przestrzenny został całkowicie zniekształcony. Prawdopodobnie zachował się tu budynek mieszkalny dawnych właścicieli, który otaczają pozostałości ogrodu o pow. około 0,4 ha.
Opis na podstawie:
Mapster / Archiwum Map Zachodniej Polski, Pudevitz 1931.
Pomiary: Geoportal.

Inne

Kościół p.w. NMP Nieustającej Pomocy

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011