Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Czyste
Zdjęcie Marek Kujawa 2009
Miniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura CzysteMiniatura Czyste

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Czyste
Zdjęcie jest własnością Gminy Inowrocław, dostępne do wglądu publicznego w internecie., zdjęcie Quet

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek KujawaAdam KwasigrochDark Castles FanQuetzalcoatl Ehecatl

Czyste

Reinfeld (1939-45)

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:inowrocławski
Gmina:Inowrocław (wiejska)
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski z poł. XIX w., nr rej.: 116/A z 26.04.1984

Stan obecny

Własność UM i G, w Inowrocławiu

Historia

Dwór z XIX w.
Czyste to dawna wieś szlachecka, leżąca 6 km na północ od Inowrocławia. Znana była już w XV w., gdy jej właścicielem był rycerz Dominik. Od końca XV i przez kolejne 150 lat działy we wsi posiadali Modlibogowie herbu Rola. W tym czasie wieś podlegała parafii w Liszkowie i tam też płaciła dziesięciny. W połowie XVII w. jej właścicielem został Stanisław Ostrowski, ożeniony z Katarzyną Sulikowską. Pod koniec tegoż stulecia dobra Czyste i Łążyn trzymała Dorota Niemojewska, zamężna z Hieronimem Cieńskim herbu Pomian, następnie Andrzej Cieński pełniący szereg wysokich funkcji, m.in. stolnika brzesko-kujawskiego i jego sukcesorzy.
Na początku XIX w. od Cieńskich nabył Czyste Rafał Mierzyński herbu Jastrzębiec. Nie był on dobrym gospodarzem, tak więc źle zarządzany majątek został wystawiony na licytację. W 1827 r. wieś nabył Józef Bauditz. Jeszcze w tym samym roku sprzedał on majątek Hermannowi Otto von Krügerowi z Pławina. Z kolei Krügerowie w 1844 r. sprzedali Cz. Ernstowi Leopoldowi Nehringowi, ożenionemu z Herminą Kisielnicką herbu Topór. W skład majątku wchodził też folwark Łążyn. W 1851 r. Czyste za 38 tys. talarów nabył Juliusz Korneliusz Stubenrauch, a Łążyn za 20,7 tys. talarów Krüger. Ok. 1856 r. właścicielką Czystego była wdowa po Juliuszu, Leopoldina Reinsdorf; mniej więcej w tym okresie wzniesiony został we wsi obecny dwór. Wybudowano go na solidnych, ceglanych fandamentach poprzedniego dworu. W 1885 r. wieś stanowiła dominium o obszarze 1072 mórg. Na terenie domenalnym znajdowało się 8 domów ze 117 mieszkańcami (105 katolików, 9 ewangelików, 3 żydów; 63 analfabetów). Od 1866 r. właścicielem „dóbr rycerskich” Czyste był Manfred Guradze, ożeniony z Sofią Anną Werther. W latach 70. XIX w. w skład dóbr włączono osadę Wolanowo, wcześniej należącą do dóbr Ściborze. W 1909 r. ich łączna powierzchnia wynosiła 302 ha, a czysty dochód wykazywany do potrzeb wyliczenia podatku gruntowego - 5977 marek. W 1910 r. Czyste od Guradzów zakupił syn dotychczasowego dzierżawcy, Maksa Kohnerta – Franz, który 10 lat później sprzedał dobra, za prawie 1,3 mln. marek Januaremu (Januszowi) Korytowskiemu herbu Mora. Za rządów tegoż, w 1926 r. majątek liczył 302 ha i wykazywał ponad 2000 talarów czystego dochodu gruntowego. W 1929 r. Czyste kupił od Korytowskiego Józef Hoppe herbu własnego (1886-1939), ożeniony z Janiną Bieńkowską herbu Ślepowron (Korwin). J. Hoppe był znanym działaczem rolniczym, m. in. prezesem Zrzeszenia Plantatorów Buraka Cukrowego, odznaczony Krzyżem Polonia Restituta; ona – działaczką Koła Ziemianek pow. inowrocławskiego. Ze związku tego pochodziło pięcioro dzieci: Halina Teodora (1911-1970), zamężna z Antonim Watta-Skrzydlewskim (1904-1957); Maria Aleksandra (1913-1993), zamężna z Zygmuntem Ostaszewskim herbu Ostoja (1902-1974); Witold (1915-1919), Janina (1920-2003) i Józef Marian (1924-1987), ożeniony z Barbarą Franciszką Piechowiak (1920-2000).
Józef Hoppe po wybuchu wojny został aresztowany przez Niemców. Zginął w czasie „Makabrycznej Nocy” z 22/23 października 1939 r. (https://www.youtube.com/watch?v=f6ACBEY50pU) w inowrocławskim więzieniu, kiedy to pijany Ulrich Jahnz z Palczyna wraz ze swoim szefem (naczelnikiem więzienia) urządzili sobie "zabawę" polegającą na losowym zabijaniu więźniów. W czasie 2. wojny światowej majątek pod zarządem niemieckim nazywał się Reinfeld. Od 1946 r. dobra te stały się własnością Skarbu Państwa Polskiego. Początkowo dwór został zaadaptowany na mieszkania, następnie opuszczony. Kilka lat temu zamurowano okna i drzwi, jednak nie powstrzymało to chętnych do "zwiedzania" i aktualnie dwór ponownie jest dostępny dla "eksploratorów".

Opis

Budynek o cechach klasycystycznych. Piętrowy na planie prostokąta, z czterospadowym dachem. Skromny portyk kolumnowy podtrzymujący balkon. Od frontu znajdował się kolisty podjazd z gazonem zdobionym świerkami kłującymi.
Z lewej strony dobudowana na początku XX wieku oficyna. W 2012 dach i podłoga pierwszego piętra w w/w oficynie były jeszcze całe. W 2014 roku były już częściowo zawalone i podparte belkami (widać na zdjęciach). W roku 2019 dach oficyny zawalił się niemal całkowicie.

Park

Park z 2 poł. XIX w. o pow. 6ha. Rośnie tu cenny starodrzew m.in.:lipy drobnolistne, wiązy polne, jesiony wyniosłe, topole czarne, oraz kasztanowce białe. Podszyt tworzą bzy lilaki, śnieguliczka białojagodowa, karagana syberyjska, oraz bez czarny. Park jest zdziczały, o zatartym dawnym układzie przestrzennym, mimo tego stanowi ciekawy zielony akcent, wśród otaczających go pól. Niestety, obecnie jest też zaśmiecony

Inne

Budynki gospodarcze z XIX w.
Niegdyś była tu kuźnia i cieplarnia.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

To nie jest byle co, tylko Dwór polski. Pan Hoope zginął podczas "Makabrycznej Nocy" w inowrocławskim więzieniu, razem z moimi przodkami. Do tego moja babcia doskonale pamiętała Pana Hoope. PS Dzięki tym zdjęciom widać jak dba się o polskie zabytki, jakie podejście i nastawienie jest do tego typu obiektów.
Dark Castles Fan4 lata temu
Zgadzam się, to nie jest ,,byle co", tylko, jak pisze użytkownik Quetzalcoatl Ehecatl Dwór polski. Jeden z moich przodków również zginął podczas "Makabrycznej Nocy". W 2014 roku wejście do tego dworku, które było zamurowane, zostało wybite. Dlatego wszedłem do środka, by zobaczyć układ pomieszczeń, a także, co się w nim oryginalnego zachowało. Obecnie wejście jest zamurowane, sam dworek ogrodzony siatką, wiec nie da się zrobić zdjęć wnętrza. Zdjęcia się powtarzają, ponieważ nie miałem pewności, czy za pierwszym razem doszły. Napiszę maila do administratorów o usunięcie nie potrzebnych.
Dark Castles Fan4 lata temu
Jak użytkownik Karol Barsolis Turysta Kulturowy, chce mieć zdjęcia Czeszewa, to niech sobie je sam zrobi i zamieści. A jeśli np. ja je zrobię, to na pewno będą lepsze niż jego. Co do dworu w Czystym niebawem pojawi się dużo więcej aktualnych zdjęcia, zrobionych w lutym 2020 roku. Z wszystkich czterech stron, wraz z wybranymi najstarszymi drzewami w parku, wykonanych bardzo dobrym aparatem. Wnętrze było robione w 2014 roku, gorszym sprzętem, przy słabym oświetleniu, z racji zamurowanych okien.
I niech Turysta Kulturowy popracuje nad stylem, pisownią i interpunkcją. Polskiezabytki.pl to nie strona, by w ten sposób pisać...
Kultura jest wyznacznikiem wrażliwości. Turystyka jest formą Rekreacji. Natomiast możliwość komentowania, jest wyrażeniem tylko i wyłącznie swojego zdania.
ile razy bede jeszcze ogladal te Czyste - na pulpicie ? gdzie sa nasze dodawane miesiac temu ...

Marek Kujawa4 lata temu
Poza tym Karol zapewne nie wie, że cały powiat inowrocławski i bydgoski to część historycznej Wielkopolski. Dlaczego w takim razie ma być mniej ważny, niż na przykład powiat wschowski czy wrzesiński? Korzystając z okazji, rozszerzyłem i uzupełniłem opis obiektu.
Bardzo ciekawa i ogromnie bogata historia. Faktycznie, widziałem kilka lat temu razem z Dark Castles Fan, widoczne różnice w budowie fundamentów.
Wiemy teraz wszyscy jak prawidłowo brzmiało nazwisko ostatniego właściciela, czyli Pan Józef Hoppe.
Kamil Jankowski3 lata i 10 miesięcy temu
W dworze pracował mój prapradziad Jan Kierstan. Był kamerdynerem i woźnicą. Nie tak u Hoppego, jak u Januarego Korytowskiego. Dom Kierstanów stał przy samym dworze. W rodzinie do dziś żywa jest historia o zabawach dzieci Jana z paniczami w białych kożuszkach.
Kamil Jankowski3 lata i 10 miesięcy temu
Mam fotografie kucharek w dworskiej kuchni :)
Quetzalcoatl Ehecatl3 lata i 9 miesięcy temu
Jeśli ma Pan wartościowe, ważne zdjęcia- to najlepiej je zeskanować w jakimś studiu fotograficznym i zapisać cyfrowo. Następnie załączyć tutaj i Administracja tut. portalu zdecyduje, czy je zaakceptować.
Marek Kujawa3 lata i 9 miesięcy temu
Bez obaw, administracja z przyjemnością zaakceptuje każde archiwalne zdjęcie. Czekamy z niecierpliwością i pozdrawiamy!
Natalie Bober3 lata i 2 miesiące temu
@kamil jankowski : moja prababcia (Aniela Radtke) także pracowała w tym pałacu jako pokojówka dla pana hoppe ...:-) jeżeli ktoś by miał zdjęcia z pałacu (jak tych kucharek) to bardzo bym prosiła ... :-) my jesteśmy z Monachium ale rodzinkę mamy w liszkowie i odwiedzamy babcie co roku ...uwielbiam zwiedzać pałace w pobliżu Jak jestem u babci w Polsce .. jeżeli ktoś by zwiedzał jak @dark castles fan bym się chętnie dołączyła :-)
Marek Kujawa3 lata i 2 miesiące temu
To może ma Pani jakieś stare zdjęcia pałacu w Liszkowie? Bylibyśmy bardzo wdzięczni!
Quetzalcoatl Ehecatl3 lata i 2 miesiące temu
W Liszkowie jest dobrze zachowane duże grodzisko wczesnośredniowieczne:
https://www.youtube.com/watch?v=foIXtZStu4U
Natalie Bober3 lata i 2 miesiące temu
@marek Kujawa: oprócz zdjęcia pałacu w liszkowie które pan oczymal od mojego wujka Eugeniusza Adamskiego było jedynym które posiadamy. Czy pan jusz skanczyl swoją ksiazke ? Bardzo mnie interesuje historia naszej wsi liszkowo bo moji pradziadkowie także pracowali dla Dziedzica schwarza A mój dziadek bawił się z dziedziców synem. Jak by pan miał jakieś informacje to proszę napisać. Pozdrowienia
Marek Kujawa3 lata i 2 miesiące temu
Szkoda, bo od strony zachodniej pałac w Liszkowie był ładniejszy. Zdjęcie od Adamskich pokazuje akurat tę drugą stronę, czyli wschodnią. A książki nie będzie, bo nie znalazłem wydawcy. Wszystkie opisy wrzucam na tę stronę. Zaraz uaktualnię Liszkowo do wersji, jaka miała być w książce. Pozdrawiam!
Maria Zastocka2 lata i 10 miesięcy temu
Z pamiętnika mojej cioci wiem ,iż moje praprababcia często tam bywała u swojej rodziny. A i mój dziadek Włodzimierz będąc na urlopie pomiędzy 1919 a 1920 odwiedzał rodzinę w Liszkowie.Szkoda ,że takie piękne miejsce tak niszczeje.